ศึกษาหลักไตรลักษณ์ตามลำดับสภาวะของวิปัสสนาญาณ

บทคัดย่อ

การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาหลัก ไตรลักษณ์ในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท 2) สภาวะ ของวิปัสสนาญาณในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา 3) หลักไตรลักษณ์ตามลำดับสภาวะของวิปัสสนาญาณ โดยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพภาคเอกสาร จากการศึกษา พบว่า 
              1. ไตรลักษณ์ เป็นกฎธรรมชาติแห่งความเสมอ กันของสังขารทั้งปวง คือ ไม่เที่ยง เพราะเกิดดับสืบ ต่อกันตลอดเวลา เป็น ทุกข์  เพราะถูกบีบคั้นให้ทนอยู่ ในสภาพเดิมไม่ได้ ไม่ใช่ตัวตน เพราะบังคับให้เป็นไป ตามความปรารถนาไม่ได้ 
              2. วิปัสสนาญาณ คือ ปัญญารู้แจ้ง รูปนามขันธ์ 5 ด้วยการเจริญสติปัฏฐาน 4 กำหนดรู้กาย เวทนา จิต ธรรม จนรู้เห็นรูปนามโดยความเป็นไตรลักษณ์ เพื่อ ละคลายความยึดมั่นถือมั่นในอุปาทานขันธ์ 5 ว่า เป็นตัวตนของเรา 
              3. สภาวะไตรลักษณ์ เป็นความเสมอกันของสังขาร ทั้งปวง คือ ไม่เทียง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน ผู้เจริญสติปฏัฐาน 4 มีสติสัมปชัญญะ กำหนดรู้รูปนามโดยความ เป็นไตรลักษณ์ ย่อมเกิดวิปสสนาญาณ 3 คือ 1. นาม รูปปริจเฉทญาณ รู้เห็นรูปนาม 2. ปจั จยปริคคหญาณ รู้เหตุปจั จัยของรูปนาม 3. สัมมสนญาณ รู้เห็นรูปนาม โดยความเป็นไตรลักษณ์ ทำให้ละคลายความยึดมั่น ถือมั่นในอุปาทานขันธ์ 5 และละวิปลาสธรรม ส่งผล ให้ผู้ปฏิบัติ มีความเจริญก้าวหน้าในวิปัสสนาญาณ นำไปสู่ความดับทุกข์