การแปลภาพพจน์อุปมาในวรรณคดีบาลีเป็นบทร้อยกรองไทย

บทคัดย่อ

 งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) เพื่อแปลภาพพจน์อุปมาในวรรณคดีบาลีเป็นบทร้อยกรองไทย 2) เพื่อวิเคราะห์ภาพพจน์อุปมาในวรรณคดีบาลีที่แปลเป็นบทร้อยกรองไทย การวิจัยนี้ เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ข้อมูลที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ ข้อมูลตัวอย่างจากหนังสืออุปมาอุปมัยจากพระไตรปิฎก เรียบเรียงโดยพระครูธรรมธรไพบูลย์ ธมฺมวิปุโล และคณะ โดยอ้างอิงต้นฉบับบาลีจากคัมภีร์พระไตรปิฎกและอรรถกถา ฉบับภาษาบาลีสยามรัฐ (ออนไลน์), คัมภีร์พระไตรปิฎกและอรรถกถาภาษาไทย ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ์ พุทธศักราช 2525 และคัมภีร์ มิลินทปัญหา ทฤษฎีที่ใช้ในการแปล ได้แก่ ทฤษฎีการแปลบทร้อยกรองของสัญฉวี สายบัว ผลการวิจัยพบว่า วิธีการแปลที่ผู้วิจัยเลือกใช้ในการแปลโดยส่วนมากเป็นวิธีการแปลแบบตีความ และเป็นการแปลโดยการผสมผสานวิธีการแปลในบทร้อยกรองแต่ละบท วิธีการแปลที่เหมาะสมที่ผู้วิจัยเลือกใช้ในการแปลมี 3 วิธี ได้แก่ 1) วิธีการแปลแบบตีความ 2) วิธีการแปลแบบตรงตัว 3) วิธีการแปลแบบกึ่งตรงตัว โดยผู้วิจัยแปลเป็นบทร้อยกรองไทย จำนวนทั้งสิ้น 5 ประเภท คือ กลอนแปดสุภาพ กลอนหกสุภาพ กาพย์ยานีสิบเอ็ด โคลงสี่สุภาพ และวิชชุมมาลาฉันท์แปด รวมวรรณคดีบาลีต้นฉบับจำนวน 62 ตัวอย่าง/แหล่งที่มา สำหรับการวิเคราะห์ภาพพจน์อุปมา พบว่า มีการใช้ภาพพจน์อุปมาในการเปรียบเทียบลักษณะบุคคล 2 จำพวก ได้แก่ คนพาลจำพวกหนึ่ง บัณฑิตและบุคคลที่ควรบูชาจำพวกหนึ่ง