ประโยชน์การบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาหลักการบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาหลักการบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์และ 3) เพื่อวิเคราะห์และนำเสนอประโยชน์ของการบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาจากคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาคือพระไตรปิฎก หนังสือ เอกสารทางวิชาการ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง โดยให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบแบบสอบถามเพื่อนำแบบสอบถามไปสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 7 รูป/คน และนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์และนำเสนอในเชิงพรรณา

ผลการวิจัยพบว่า

การบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนานั้น มนุษย์ทุกเพศทุกวัยและทุกฐานะทางสังคม เมื่อประพฤติปฏิบัติตามหลักอริยมรรคมีองค์ 8 ประการและถึงพร้อมด้วยเหตุปัจจัยแล้วก็สามารถที่จะบรรลุธรรมทางพระพุทธศาสนาได้ตามลำดับซึ่งมีอยู่ 4 ระดับคือ 1) พระโสดาบัน 2) พระสกทาคามี 3) พระอนาคามี และ    4) พระอรหันต์

การบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์พบว่าคฤหัสถ์ที่ปฏิบัติตามหลักคำสอนในทางพระพุทธศาสนาอย่างถูกต้องนั้นสามารถที่จะบรรลุธรรมได้ซึ่งการบรรลุธรรมมีได้หลายวิธี ได้แก่ บรรลุธรรมด้วยการฟังธรรมจากพระพุทธเจ้าโดยตรง บรรลุธรรมด้วยการฟังธรรมจากพุทธสาวก บรรลุธรรมด้วยการสาธยายธรรม และบรรลุธรรมด้วยการพิจารณาตรึกตรองใคร่ครวญในธรรมอย่างถ้วนถี่

ประโยชน์ของการบรรลุธรรมของพุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์ พบว่ามี 3 ประการ คือ 1) ประโยชน์ที่มีต่อตนเอง  2) ประโยชน์ที่มีต่อผู้อื่น และ 3) ประโยชน์ที่มีต่อพระพุทธศาสนา

ประโยชน์ที่มีต่อตนเอง เมื่อบรรลุเป็นอริยบุคคลขั้นต้นแล้ว พระพุทธเจ้าทรงรับรองว่า บุคคลนั้นเป็นผู้เที่ยงแท้ต่อมรรคผล นิพพาน จะไม่เกิดในที่ต่ำกว่าภูมิมนุษย์ คือ จะไม่เกิดในพวกภูมิเปรต อสุรกาย หรือ สัตว์เดรัจฉาน แต่จะเกิดระหว่างภูมิเทวดาและภูมิมนุษย์ไม่เกิน 7 ชาติ และในชาติที่ 7 จึงจะบรรลุอรหันต์เข้าสู่พระนิพพานได้ในที่สุด

ประโยชน์ที่มีต่อผู้อื่น พุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์เมื่อบรรลุเป็นพระอริยบุคคลในขั้นต่าง ๆ ตามลำดับแล้วเมื่อยังครองเรือนอยู่ ย่อมปกครองเรือนด้วยความเป็นธรรมและเที่ยงตรง ทำให้บริวารทั้งหลายมีความผาสุข อีกทั้งยังเป็นผู้ชักนำบุคคลอื่น ๆ ให้ทำความดีได้พบพระพุทธศาสนาและส่งเสริมให้บุคคลอื่นได้บรรลุธรรมเช่นเดียวกับตน

ประโยชน์ที่มีต่อพระพุทธศาสนา พุทธสาวกฝ่ายคฤหัสถ์ เมื่อบรรลุธรรมเป็นพระอริยบุคคลขั้นใดขั้นหนึ่งแล้ว ย่อมเป็นกำลังสำคัญให้กับพระพุทธศาสนาด้วยการให้การอุปถัมภ์ พระภิกษุ พระภิกษุณี ด้วยปัจจัยทั้ง 4 แห่งเพศบรรพชิต สร้างประโยชน์ในพระพุทธศาสนาด้วยการสละทรัพย์สร้างถาวรวัตถุถวายไว้ในพระพุทธศาสนามากน้อยตามลำดับ