หลักการพิจารณาโทษผู้กระทำความผิดทางวินัยตามพุทธบัญญัติ และความผิดทางอาญา ตามประมวลกฎหมายอาญา ศึกษาเปรียบเทียบความเหมือนและความต่าง

บทคัดย่อ

บทความเรื่อง “หลักการพิจารณาโทษผู้กระทำความผิดทางวินัยตามพุทธบัญญัติ และความผิดทางอาญา ตามประมวลกฎหมายอาญา ศึกษาเปรียบเทียบความเหมือนและความต่าง” เพื่อศึกษา หลักการพิจารณาโทษผู้กระทำความผิดทางวินัยตามพุทธบัญญัติ และความผิดทางอาญาตามประมวลกฎหมายอาญา และเปรียบเทียบความเหมือนและความต่าง ผลการศึกษาสรุปว่า “ความเหมือนและแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ 4 ประการ คือ ประการที่หนึ่ง กระบวนการฟ้อง อนุวาทาธิกรณ์เป็นการฟ้องร้องภิกษุทั้งที่ประพฤติผิดหลักรหมจรรย์เท่านั้น ส่วนการฟ้องอาญาเป็นการฟ้องร้องแก่ผู้ก่อให้ความเสียหายจากผลการกระทำผิดอาญาเท่านั้น ประการที่สองกระบวนการพิจารณา สัมมุขำวินัยเป็นวิธีระงับอธิกรณ์โดยทำการไต่สวน สอบสวนโดยซึ่งหน้า ส่วนหลักการพิจารณาตามประมวลกฎหมายอาญาในศาลชั้นต้นเป็นการพิจารณาและสืบพยานในศาลมีองค์คณะผู้พิพากษาเพียง 2 คนเท่านั้น ประการที่สาม กระบวนการพิพากษา เยภุยยสิกาเป็นวิธีระงับข้อปัญหาวิวาทาธิกรณ์ที่เกิดขึ้นในหมู่สงฆ์จำนวนมาก พระพุทธองค์จึงทรงกำหนดให้ใช้วิธีการจับสลากออกเสียงลงมติ ส่วนการพิพากษาในส่วนของคประมวลกฎหมายอายา คือ การทำคำพิพากษาหรือคำสั่งของศาลเมื่อคดีเสร็จการพิจารณา โดยมีผู้พิพากษาเจ้าของสำนวนและผู้พิพากษาองค์คณะอีกคน เห็นชอบด้วย ใช้วิธีจับสลำกไม่ได้ ประการที่สี่กระบวนการระงับโทษ ปฏิญญาตกรณะ เป็นวิธีการระงับที่ชอบด้วยพระธรรมพระวินัย แต่ถ้าจำเลยรับผิดหนักกว่าหรือเบากว่าที่ถูกโจท และสงฆ์ปรับอาบัติตามนั้น ติณวัตถารกวินัยเป็นวิธีระงับอธิกรณ์ที่ใช้ในเมื่อจะระงับลหุกาบัติที่เกี่ยวกับภิกษุจำนวนมาก ในส่วนของประมวลกฎหมายอาญา การลงโทษหากเป็นโทษจำคุกไม่เกินสองปี จำเลยไม่ได้รับโทษจำคุกมาก่อน หรือปรากฏว่าได้รับโทษจำคุกมาก่อน ศาลอาจพิพากษาว่า ผู้นั้นมีความผิดแต่รอการลงอาญาไว้ก็ได้