Capital relocation factors in Southeast Asia and the guidelines for managing the capital city of Thailand

ปัจจัยการย้ายเมืองหลวงในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สู่แนวทางการบริหารจัดการเมืองหลวงของประเทศไทย

Abstract

          ในช่วงไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมานี้การย้ายเมืองหลวงเกิดขึ้นบ่อยครั้งโดยเฉพาะอย่างยิ่งในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ซึ่งถือได้ว่ามีการย้ายเมืองหลวงมากที่สุดเมื่อเทียบกับภูมิภาคอื่นทั่วโลก โดยประเทศที่มีการย้ายเมืองหลวงและมีปัจจัยที่น่าสนใจได้แก่ ประเทศเมียนมาร์ ประเทศฟิลิปปินส์ และประเทศอินโดนีเซียซึ่งปัจจัยต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นนั้นมีความเหมือนและแตกต่างกับเมืองหลวงของประเทศไทย จึงเป็นที่มาของการศึกษาปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดการย้ายเมืองหลวงของทั้ง 3 ประเทศข้างต้น ร่วมกับการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญด้านการบริหารจัดการเมืองในประเทศไทย เพื่อให้สามารถนําผลวิเคราะห์มาประยุกต์ใช้ได้ในอนาคต จากการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่ทําให้เกิดการย้ายเมืองหลวงของประเทศทั้ง 3 ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีองค์ประกอบของปัจจัย 3 ด้าน ดังนี้ 1) ปัจจัยด้านสภาพภูมิประเทศ 2) ปัจจัยด้านความแออัดของเมือง และ 3) ปัจจัยด้านการเมืองการปกครอง โดยเมื่อเปรียบเทียบกับเมืองหลวงของประเทศไทยแล้วพบว่ามีปัจจัยที่ใกล้เคียงกันถึง 2 ปัจจัยนั้นคือปัจจัยด้านสภาพภูมิประเทศและปัจจัยด้านความแออัดของเมือง โดยได้ทําการอธิบายสาเหตุของปัจจัยดังกล่าวผ่านทฤษฎีด้านผังเมืองและทฤษฎีการพัฒนามนุษย์และสังคมโดยพบว่าปัจจัยที่สําคัญมากที่สุดนันคือปัจจัยด้านสภาพภูมิประเทศอันเป็นผลพวงมากจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ท้ายที่สุดเพื่อให้การบริหารจัดการเมืองหลวงเป็นไปได้อย่างมีศักยภาพ ผู้เขียนเสนอแนะแนวทางการวางผังเมืองโดยใช้แนวคิดการจัดการแบบปรับตัว (Adaptive management) และเมืองพลวัต (Resilience city) เพื่อให้การวางผังเมืองสามารถปรับเปลี่ยนได้ตามสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นจริงรวมทั้งการย้ายศูนย์ราชการที่สําคัญออกภายนอกเมืองเพื่อลดความแออัดแต่ทั้งนี้ก็ยังคงไว้ซึ่งเมืองหลวงเดิมอย่างกรุงเทพมหานครเพื่อดํารงไว้ซึ่งอัตลักษณ์ของประเทศไทยต่อไป