ลักษณะบริการสวัสดิการทางการศึกษาสำหรับครอบครัวเลี้ยงเดี่ยววัยรุ่นในสังคมไทย

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเรื่อง “ลักษณะบริการสวัสดิการทางการศึกษาสำหรับครอบครัวเลี้ยงเดี่ยววัยรุ่นในสังคมไทย” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพปัญหา ความต้องการ และลักษณะบริการสวัสดิการทางการศึกษาสำหรับครอบครัวเลี้ยงเดี่ยววัยรุ่น ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพเก็บข้อมูลโดยการสนทนากลุ่ม สัมภาษณ์เฉพาะราย และการประชุมระดมความคิดเห็นกลุ่มตัวอย่างในการสนทนากลุ่ม เป็นแม่เลี้ยงเดี่ยววัยรุ่น จำนวน 9 ราย และสัมภาษณ์เฉพาะรายกับผู้ที่ผ่านการสนทนากลุ่มและสมัครใจ 1 ราย ผู้มีส่วนร่วมในการประชุมระดมความคิดเห็นมาจากหน่วยงานด้านการศึกษา สาธารณสุข สถาบันการเงิน องค์การทางศาสนา งานด้านครอบครัว กลุ่มผู้หญิง งานด้านเด็กและเยาวชน เป็นต้น ข้อมูลที่ได้นำมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหา และนำเสนอผลการศึกษาในเชิงพรรณนา
ผลการศึกษาพบว่า แม่เลี้ยงเดี่ยววัยรุ่นปัจจุบันอายุระหว่าง 16-26 ปี แต่ละคนมีลูก 1-2 คน ทั้งหมดเป็นเด็กในช่วงปฐมวัย สภาพปัญหาและทุกขภาวะของครอบครัวเลี้ยงเดี่ยววัยรุ่น เริ่มต้นและดำเนินไปในแต่ละช่วงตอนแตกต่างกัน อย่างไรก็ตามแม่เลี้ยงเดี่ยววัยรุ่นจากงานวิจัยนี้ให้ความสำคัญกับการศึกษาทั้งของตนเองและของลูก ความช่วยเหลือต่าง ๆ ที่แม่เลี้ยงเดี่ยววัยรุ่นได้รับล้วนมาจาก “พลังผู้หญิง” ตั้งแต่ แม่ ยาย ป้า น้า และพี่สาว การแก้ไขจัดการปัญหาต่าง ๆ ยังคงถูกทิ้งไว้ให้เป็นเรื่องครอบครัว เป็นพื้นที่ส่วนตัวลักษณะบริการสวัสดิการทางการศึกษาที่กลุ่มตัวอย่างต้องการมีทั้งบริการสนับสนุนและบริการเสริม บริการต่าง ๆ ที่มีอยู่ แม่เลี้ยงเดี่ยวแต่ละราย สามารถเข้าถึงบริการได้แตกต่างกัน และหน่วยงาน/องค์กรที่จัดบริการก็มีขอบเขตข้อจำกัดในการให้บริการเนื่องจากหลาย ๆ แห่งดำเนินโครงการโดยภาคเอกชนที่รัฐมิได้ให้การสนับสนุนทุนแต่อย่างใด ข้อเสนอแนะจากการวิจัย การจัดบริการสวัสดิการทางการศึกษาควรมีลักษณะยืดหยุ่น และครอบคลุมการให้บริการทั้งแม่และลูก และควรมีการจัดบริการที่แตกต่างเฉพาะกลุ่ม การมีนักสังคมสงเคราะห์ทางการศึกษาหรือนักสังคมสงเคราะห์ในโรงเรียนซึ่งจะช่วยดูแลนักเรียนกลุ่มเปราะบางรวมถึงการตั้งครรภ์และการเป็นแม่วัยรุ่น ตลอดจนการเปิดพื้นที่การเรียนรู้เรื่องครอบครัวและปัญหาครอบครัวเป็นประเด็นสาธารณะ