แนวทางการพัฒนากฎหมายเพื่อคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์ผู้พ้นโทษในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัย เรื่อง “แนวทางการพัฒนากฎหมายเพื่อคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์ผู้พ้นโทษในประเทศไทย” มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษา ค้นคว้า แนวคิดด้านสิทธิและการคุ้มครองสิทธิ การลงโทษ การสงเคราะห์ผู้กระทำผิดและทฤษฎีทางสวัสดิการสังคม เพื่อศึกษาพัฒนาการของกฎหมายในการที่เกี่ยวข้องกับผู้พ้นโทษในประเทศไทยและต่างประเทศ เพื่อศึกษาวิเคราะห์เชิงลึกในประเด็นช่องว่างและข้อจำกัดของกฎหมายสำหรับการสงเคราะห์ผู้พ้นโทษของประเทศไทยเปรียบเทียบกับต่างประเทศ และสุดท้าย เพื่อหาแนวทางในการพัฒนากฎหมายด้านสวัสดิการสังคมสำหรับการสงเคราะห์ผู้พ้นโทษ วิธีการศึกษาเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการศึกษาเปรียบเทียบกฎหมาย (Comparative Law) มีขอบเขตในการศึกษาวิเคราะห์กฎหมายด้านการคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์ผู้พ้นโทษ และกฎหมายที่เกี่ยวข้องทั้งในประเทศและต่างประเทศ ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ ได้แก่ ทำให้ได้ประเด็นสำคัญเชิงลึกและเชิงเปรียบเทียบทางกฎหมายในการคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์ผู้พ้นโทษ อีกทั้งจะได้ข้อเสนอแนะในการพัฒนาร่างกฎหมายเพื่อการคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์ผู้พ้นโทษที่มีประสิทธิภาพ ที่เป็นธรรม
ผลการศึกษาจากข้อมูลทางวิชาการ สามารถตอบวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ โดยพบว่า การคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชนจะต้องเป็นไปตามหลักปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง สำหรับประเทศไทยเมื่อปี พ.ศ.2497 เคยมีประกาศใช้ “พระราชบัญญัติสงเคราะห์บุคคลผู้ที่ได้รับการพักการลงโทษ ผู้พ้นโทษ และเด็กผู้พ้นการฝึกอบรม พ.ศ.2497” แต่มิได้มีการดำเนินในเชิงคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์อย่างจริงจังแต่อย่างใด และได้มีการยกเลิกไปเมื่อ พ.ศ.2499 ทำให้ประเทศไทยไม่มีกฎหมายคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์ผู้พ้นโทษโดยเฉพาะที่เป็นกิจจะลักษณะ จึงควรมีการบัญญัติกฎหมายเฉพาะในการคุ้มครองสิทธิและสงเคราะห์ผู้พ้นโทษ เพื่อป้องกันมิให้บุคคลเหล่านั้นหวนกลับไปกระทำความผิดอีก จึงควรมีการกระจายความเป็นธรรมทางสังคมไปยังกลุ่มที่มีความเปราะบางทางสังคมกลุ่มนี้ ในการศึกษาจึงมีข้อเสนอให้พัฒนาร่างบทบัญญัติทางกฎหมาย เพื่อให้ผู้พ้นโทษควรได้สิทธิบางอย่างกลับคืนดังเช่นในต่างประเทศ เช่น การสามารถเข้ารับราชการในตำแหน่งที่ไม่เกี่ยวข้องกับการกระทำผิดที่ผ่านมา ในส่วนของความผิดที่ไม่ร้ายแรง รัฐอาจดำเนินการลบประวัติอาชญากรให้ได้ หากบุคคลนั้นมิได้กระทำผิดซ้ำในระยะเวลาที่กำหนด (Period of rehabilitation) นอกจากนี้ กฎหมายควรมีการกำหนดขอบเขตอำนาจหน้าที่หน่วยงานที่ดำเนินงานสงเคราะห์ผู้พ้นโทษให้ชัดเจน รวมทั้ง ควรกำหนดอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายของอาสาสมัครคุมประพฤติหรืออาสาสมัครที่เกี่ยวข้องในพื้นที่เพื่อช่วยเหลือผู้พ้นโทษและเป็นการเฝ้าระวังเชิงป้องกันอาชญากรรมไปในตัวด้วย