การศึกษาแนวทางพัฒนากฎหมายสำหรับคนไร้ที่พึ่งและพระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ.2557

บทคัดย่อ

 บทความนี้จะนำเสนอโครงการศึกษาแนวทางพัฒนากฎหมายสำหรับคนไร้ที่พึ่ง อันมีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1.เพื่อศึกษาสภาพปัญหาและความจำเป็นในการบัญญัติกฎหมายสำหรับคุ้มครองดูแลคนไร้ที่พึ่ง โดยมุ่งศึกษาสภาพและความสำคัญของปัญหาคนไร้ที่พึ่ง การบังคับใช้ อุปสรรคในการดำเนินการตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งการศึกษากฎหมายต่างประเทศเปรียบเทียบ ตลอดจนแนวคิดข้อเสนอของผู้เกี่ยวข้อง และ 2.เพื่อให้ได้ข้อเสนอเชิงนโยบายนำไปสู่การวางโครงสร้างกลไกของกฎหมาย โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) แบ่งวิธีการศึกษาออกเป็น 2 ส่วน คือ การศึกษาค้นคว้าจากเอกสาร (Documentary Research) และการศึกษาภาคสนาม (Field Research) ซึ่งการศึกษาชิ้นนี้เป็นการริเริ่มจากกองนิติการ สำนักงานปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เมื่อ พ.ศ.2550 และได้มอบหมายให้คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ดำเนินการวิจัย จากการศึกษาได้ข้อค้นพบคือ สรุปคำจำกัดความของคำว่า “คนไร้ที่พึ่ง” มีการตอบวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ อีกทั้งมีข้อเสนอแนะทั้งทางด้านมาตรการทางนโยบายและการบริหารที่มุ่งเน้นศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และการตอบสนองความจำเป็นพื้นฐานของคนไร้ที่พึ่ง ด้านมาตรการทางกฎหมาย ควรสร้างกลไกในการทำงานที่เป็นไปได้ รวมทั้งได้เสนอแนวทางการร่างกฎหมายคนไร้ที่พึ่งไว้ ต่อมาได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ.2557 นับว่ามีความสอดคล้องกับงานวิจัยดังกล่าว แต่กระนั้นก็มีข้อแตกต่างบางประการ เช่น คำจำกัดความของ “คนไร้ที่พึ่ง” และการเข้าสู่สถานคุ้มครองของคนไร้ที่พึ่ง อย่างไรก็ตามในทางปฏิบัติ กระบวนการคุ้มครองต่างๆ ยังสามารถดำเนินไปได้โดยไม่มีปัญหา เพียงแต่ควรมีการทบทวนปรับปรุงต่อไปในอนาคต