การคุ้มครองสิทธิและการเข้าถึงความยุติธรรมของคนไร้ที่พึ่งในสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง
คำสำคัญ:
การคุ้มครองสิทธิ, การเข้าถึงความยุติธรรม, คนไร้ที่พึ่งบทคัดย่อ
บทความนี้อภิปรายถึงสถานการณ์ปัญหาคนไร้ที่พึ่ง ประเด็นการคุ้มครองสิทธิและการเข้าถึงความยุติธรรม มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาเพื่อศึกษากฎหมาย หลักการ แนวปฏิบัติเพื่อคุ้มครองสิทธิ สภาพปัญหา สาเหตุ อุปสรรค ผลกระทบและการเยียวยาต่างๆ อันเกิดจากการละเมิดสิทธิและการเข้าไม่ถึงความยุติธรรม วิธีปฏิบัติของพนักงานเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง เพื่อชี้ให้เห็นถึงสถานการณ์ความเหลื่อมล้ำการถูกละเมิดสิทธิและการเข้าไม่ถึงความยุติธรรมของคนไร้ที่พึ่งพร้อมทั้งเสนอแนะแนวทางวิธีการปฏิบัติที่เหมาะสมต่อการคุ้มครองสิทธิและการเข้าถึงความยุติธรรมของคนไร้ที่พึ่งในสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง การวิจัยนี้เน้นการศึกษาเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง (Documentary research) โดยทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องแนวคิด ทฤษฎี เอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองสิทธิและการเข้าถึงความยุติธรรมทั้งในมิติด้านสังคมสงเคราะห์และสิทธิการเข้าถึงความยุติธรรมตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 และพระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ.2557 บนแนวคิดด้านสิทธิและสิทธิมนุษยชน แนวคิดการคุ้มครองสิทธิและการคุ้มครองสิทธิตามกระบวนการยุติธรรม แนวคิดการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งตามกฎหมาย หลักการปฏิบัติของสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งเพื่อคุ้มครองสิทธิ ผลการศึกษาพบว่าคนไร้ที่พึ่งยังถูกละเมิดสิทธิในขั้นตอนการแรกรับคัดกรองคุณสมบัติ
เนื่องจากอุปสรรคอันเกิดบุคลากร จากการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ การมีอคติ เลือกปฏิบัติ ขาดความรู้ในบทบาท หน้าที่และทักษะในการปฏิบัติงานด้านสังคมสงเคราะห์ คู่มือการปฏิบัติงานเฉพาะด้าน ขาดระบบฐานข้อมูลที่เชื่อมโยงกัน การประสานงานและทำงานร่วมกันในแต่ละระดับและระหว่างหน่วยงานหน่วยงานยังไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ตาม พ.ร.บ.คุ้มครองคนไร้ที่พึ่งได้อย่างสมบูรณ์ รวมคนไร้ที่พึ่งเองมีความรู้น้อย ขาดการรับรู้ถึงสิทธิและไม่กล้าเรียกร้องสิทธิที่พึงได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย ถูกเลือกปฏิบัติ ขาดการปกป้องสิทธิและการเยียวยาที่เหมาะสมจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง แม้จะมีหลักเกณฑ์และวิธีการการร้องเรียนกรณีคนไร้ที่พึ่งไม่ได้รับการคุ้มครองหรือได้รับการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสมจากสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งก็ตาม พบว่ามีเพียงวิธีการร้องเรียนแต่ไม่พบหลักเกณฑ์การเยียวยาที่เป็นรูปธรรมเพื่อมารองรับสถานการณ์นี้ในทางปฏิบัติ ผลการศึกษาในครั้งนี้สามารถนำไปใช้ในการกำหนดนโยบาย ปรับปรุงและพัฒนากลไกลและหลักการปฏิบัติในการคุ้มครองสิทธิและการเข้าถึงความยุติธรรมของคนไร้ที่พึ่ง
เอกสารอ้างอิง
กิตติพงษ์ กิตยารักษ์ และจุฑารัตน์ เอื้ออำนวย. (2546). กระบวนการยุติธรรมกับความยากจน : ยุทธศาสตร์การพัฒนากระบวนการยุติธรรมเพื่อคนจน. พิมพ์ครั้งที่ 1.กรุงเทพมหานคร : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย(สกว) โรงพิมพ์เดือนตุลาคม.
เกษดา ทองเทพไพโรจน์. (2553). การวิเคราะห์เปรียบเทียบมโนทัศน์เรื่องความยุติธรรมของจอห์น รอลส์ กับพุทธศาสนา. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต คณะศิลปศาสตร์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
คณิต ณ นคร. (2557). อภิวัฒน์กระบวนการยุติธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร :สำนักพิมพ์วิญญูชน.
คมสัน สุขมาก. (2559). หลักนิติธรรมกับการอำนวยความยุติธรรมทางอาญาของพนักงานสอบสวน. วารสารการเมือง การบริหารและกฎหมายปีที่ 8 ฉบับที่ 1.
ชลธิชา เกียรติสุข. (2554). การเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมของประชาชนในการดำเนินคดีทางศาล : ศึกษากรณีการให้ความช่วยเหลือทนายความในคดีแพ่งโดยรัฐ.วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขากฎหมายเอกชนคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ฐิติพร เซ่งขุนทอง. (2556). การเข้าถึงสิทธิของผู้ดูแลคนพิการตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ.2550. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต,สาขาการบริหารและนโยบายสวัสดิการสังคม ภาควิชาสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ คณะสังคมสงเคราะห์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ทิพชฎา วิรยศิริ. (2534). สิทธิที่สามารถป้องกันได้โดยชอบด้วยกฎหมาย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต. คณะนิติศาสตร์. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ประพิน นุชเปี่ยม. (2561). การพัฒนามนุษย์ในบริบทโลก. พิมพ์ครั้งที่1. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
ระพีพรรณ คำหอม. (2557). สวัสดิการสังคมกับสังคมไทย. พิมพ์ครั้งที่4. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
รุสนี โซ๊ะสะอิ. (2557). แนวทางการประเมินที่อยู่อาศัยของคนไร้บ้าน กรณีศึกษาศูนย์คนไร้บ้านตลิ่งชันและบางกอกน้อย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต. สาขาสถาปัตยกรรม. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วรเกียรติ นวลสุวรรณ. (2539). ทัศนะของตำรวจที่มีต่อสิทธิของผู้ต้องหา : ศึกษากรณีนายตำรวจชั้นสัญญาบัตรสายงานป้องกันปราบปราม สืบสวน สอบสวน ในระดับสถานีตำรวจสังกัดกองบัญชาการตำรวจนครบาล. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วิลาสินี สิทธิโสภณ. (2557). กฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง. เอกสารรายงานราชการ กลุ่มงานกฎหมาย 3 สำนักกฎหมาย คลังสารสนเทศ สถาบันนิติบัญญัติแห่งชาติ.
ศักดิ์ชัย เลิศพานิชพันธุ์และคณะ. (2550). รายงานผลการวิจัยฉบับสมบูรณ์ การศึกษาแนวทางพัฒนากฎหมายสำหรับคนไร้ที่พึ่ง. กรุงเทพมหานคร : สำนักงานปลัดกระทรวง กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.
สมคิด เลิศไพฑูรย์ และคณะ. (2553). รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยเสริมสร้างศักยภาพกฎหมายให้กับคนยากไร้. กรุงเทพหมานคร : สำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติประจำประเทศไทย โดยสถาบันวิจัยและให้คำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สยาม อรุณศรีมรกต และยงยุทธ วัชรดุลย์. (2561). เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน 17 ประการของสหประชาชาติเพื่ออนาคต. วารสารวิจัยสหวิทยาการไทยปีที่ 10 ฉบับที่ 11 พฤษภาคม-มิถุนายน 2561 : 1-7.
สุรศักดิ์ ตรีรัตน์ตระกูล. (2559). การคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของเหยื่อหรือผู้เสียหาย โดยกระบวนการยุติธรรม.เอกสารวิชาการส่วนบุคคล หลักสูตรหลักนิติธรรมเพื่อ ประชาธิปไตย รุ่นที่ 4 วิทยาลัยรัฐธรรมนูญ สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.
เหมพรรษ บุญย้อยหยัด และเพิ่มศักดิ์ มกราภิรมย์. (2555). สิทธิมนุษยชนกับกระบวนการต่อสู้ของคนไร้บ้านใน
เขตพระนคร. วารสารปาริชาติ ฉบับพิเศษ ผลงานวิจัยจากการประชุมวิชาการ ครั้งที่ 22.
อมรา พงศาพิชญ์. (2560). เอกสารสารการประกอบการการบรรยายในการเรียนการสอนระดับดุษฎีบัณฑิต. สาขาวิชาอาชญาวิทยาและงานยุติธรรม. ภาควิขาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา. คณะรัฐศาสตร์. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อานนท์ ศรีบุญโรจน์และคณะ. (2557). สิทธิในการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของผู้พิการทางสติปัญญา. วารสารวิทยาลัยราชสุดา ปีที่ 10 ฉบับที่ 13 มกราคม-ธันวาคม 2557 : 107-123.
อัครินทร์ อัคนิทัต. (2551). การให้ความคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของบุคคลไร้ที่อยู่อาศัยภายใต้กฎหมายไทย : ศึกษาวิเคราะห์จากปัญหาของสังคมไทย. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เอกสารประกอบรายงานผลการดำเนินงานวิจัย เอกสารหมายเลข 2,ยุทธศาสตร์การคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง (พ.ศ 2560-2564 ) กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการและมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
Carmona, M.S., & Donald, K. (2013). Access to justice for persons living in poverty. A human rights based approach to access to justice. Ministry of foreign affairs of Finland.
Donley A.M. (2008). The perception of homeless people: important factors in determining perceptions of the homeless as dangerous. A dissertation submitted to the college of sciences at the University of Central Florida.
Duffie, A.M. (2010). International analysis of chronic homelessness: respondent’s perspective on criminal history and efficacy of homelessness, substance abuse, criminology/criminology history and efficacy of homelessness male. A dissertation submitted to the graduated school of Wayne State University Detroit Michigan.
Gillece, B.J. (1996). An analysis of health, criminal justice and social services utilization by individuals hospitalized, incarcerated or homeless. A dissertation submitted to the faculty of the graduated school of the University of Maryland at College Park in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy.
Hicks, S.E. (2016). Perceptions of Homeless Individuals Regarding Public Housing Use. Disserta-tion Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy Public Policy and Public Administration of Walden University.
Jesse, C.R., & others. (2003). A Theory of access. Journal of rural sociology 68(2) (2003): 153-181.
Laurence, M.F. (2010). Access to justice: Some historical comments. Fordham urban law journal Volume 37 (2010):3-15.
Thomas, A. (1993). Someone to talk to : care and control of the homeless. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts. In the school of criminology Simon Fraser University.
กรมคุ้มครองสวัดิภาพและเสริมสร้างคุณภาพชีวิต www.bsws.go.th
มูลนิธิอิสระชน www.issarachon.org
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ www.nhrc.or.th
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ผลงานที่ตีพิมพ์ในวารสารสังคมสงเคราะห์ศาสตร์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และวารสารสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ขอสงวนสิทธิในการเผยแพร่ผลงานที่ตีพิมพ์ในแบบรูปเล่มและทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์อื่นใด
บทความหรือข้อความคิดเห็นใดๆ ที่ปรากฏในวารสารสังคมสงเคราะห์ศาสตร์เป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนโดยเฉพาะ คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และบรรณาธิการไม่จําเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
