การดูแลผู้ป่วยระยะท้ายและครอบครัวในระบบบริการแบบประคับประคองด้วยทุนทางสังคมของกลุ่มจิตอาสาเมืองน้ำดำและเทศบาลเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและถอดบทเรียนการใช้กลไกทุนทางสังคมในการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายและครอบครัวในบริการแบบประคับประคองของกลุ่มจิตอาสาเมืองน้ำดำและเทศบาลเมืองกาฬสินธุ์ และเพื่อเตรียมความพร้อมองค์ความรู้ดังกล่าวขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นระดับเทศบาลเมือง โดยเก็บข้อมูลภาคสนามจากการสัมภาษณ์เชิงลึก ใช้ข้อมูลสำคัญแบบเจาะจงของกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ แกนนำและผู้ปฏิบัติงานของกลุ่มจิตอาสาเมืองน้ำดำและเทศบาลฯ 11 คน เครือข่ายทำงานและตัวแทนคนในเทศบาลเมืองกาฬสินธุ์ 14 คน ผู้ป่วยฯ และครอบครัว 7 คน รวม 32 คน ผลการศึกษาพบรูปแบบการทำงานเป็นเครือข่ายหลักและรอง มีความสัมพันธ์เป็นทีม เน้นความโปร่งใส เคารพการตัดสินใจของผู้ป่วยระยะท้ายและครอบครัว เน้นการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน และใช้ความรู้เป็นฐานซึ่งเป็นคุณลักษณะของทุนทางสังคม นอกจากนี้การดูแลของเครือข่ายฯ ยังให้ความเป็นเพื่อนเสมือนคนในครอบครัว และตอบสนองความต้องการทางจิตใจและสังคมของผู้ป่วยฯ และครอบครัว พบปัจจัยทุนทางสังคม ได้แก่ ความสัมพันธ์แบบรวมกลุ่มและแบบเครือข่าย มีเป้าประสงค์ร่วม เกิดความไว้วางใจ และมีการต่างตอบแทนแบบพึ่งพาอาศัยกัน ส่งผลกระทบเชิงบวกกับทั้งผู้ป่วย ครอบครัว เทศบาลและชุมชมเมืองกาฬสินธุ์ ข้อเสนอแนะการศึกษา คือ เพิ่มการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุภาวะ “แอคทีฟ” กับสถานศึกษาและเยาวชนจิตอาสา คำนึงถึงความพร้อมเรื่องการจัดการและระยะเวลาที่เหมาะสมในการขยายเครือข่ายฯ มีมุมมองสุขภาวะแบบองค์รวมและประยุกต์ใช้ทุนทางสังคมในนโยบายสุขภาพชุมชนของเทศบาลฯ