ผู้ตรวจการองค์กรสื่อ: โอกาสและความท้าทายในการกำกับดูแลกันเอง
คำสำคัญ:
ผู้ตรวจการสื่อ, การกำกับดูแลกันเอง, องค์กรสื่อมวลชนบทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นไปได้ในการกำกับดูแลกันเองของสื่อโดยใช้ผู้ตรวจการภายในองค์กรสื่อ แนวทางการดำเนินงาน และปัจจัยที่ส่งเสริมหรือเป็นอุปสรรคในการดำเนินงาน ใช้วิธีการการศึกษาโดยการวิเคราะห์เอกสารที่เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแลมาตรฐานจริยธรรมภายในองค์กรสื่อ และสัมภาษณ์บรรณาธิการและผู้บริหารองค์กรสื่อมวลชน โดยใช้ทฤษฎีเรื่องการกำกับดูแลกันเอง และแนวคิดเรื่องผู้ตรวจการสื่อเป็นแนวทางในการศึกษา ผลการศึกษาพบว่า 1) ทั้งหนังสือพิมพ์และวิทยุโทรทัศน์ได้จัดให้มีผู้ตรวจการภายในองค์กรสื่อ โดยการริเริ่มจากสภาการหนังสือพิมพ์ ส่วนวิทยุโทรทัศน์ได้จัดตั้งคณะกรรมการเพื่อรับเรื่องร้องเรียนองค์กรขึ้นตามข้อกำหนดของ กสทช. 2) แนวทางการดำเนินงานของผู้ตรวจการภายในองค์กรสื่อเป็นรูปแบบคณะกรรมการมากกว่าเป็นแบบบุคคลเหมือนในสหรัฐอเมริกา และมีแนวโน้มจะรับเรื่องร้องเรียนมากกว่าติดตามตรวจสอบเนื้อหาสื่อ ยกเว้นกรณีไทยพีบีเอสที่ดำเนินงานทั้งสองลักษณะ 3) ปัจจัยที่จะส่งเสริมและ/หรือเป็นอุปสรรคในการใช้กลไกผู้ตรวจการองค์กรสื่อเพื่อกำกับดูแลกับเอง ได้แก่ นโยบายของผู้บริหารองค์กร การสื่อสารภายในองค์กรโดยเฉพาะกับกองบรรณาธิการ การสื่อสารกับสาธารณชน ความเป็นอิสระและความเข้าใจวิชาชีพวารสารศาสตร์ของผู้ทำหน้าที่ในคณะกรรมการฯ รวมทั้งการกำหนดขอบเขตและบทบาทหน้าที่ หลักเกณฑ์จริยธรรมและ/หรือแนวทางการปฏิบัติอย่างชัดเจน ทั้งนี้เพราะเป้าหมายคือการยกระดับมาตรฐานจริยธรรม และความน่าเชื่อถือขององค์กรสื่อในสายตาผู้อ่าน ผู้ชม ผู้ฟัง ไม่ใช่เพื่อจับผิดการทำงานของกองบรรณาธิการ
เอกสารอ้างอิง
กสทช. (2557). คู่มือจริยธรรมและการกำกับดูแลกันเองในกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ (Ethical Guideline and Self-
regulation for Broadcasting), สืบค้นเมื่อ 30 เมษายน 2560 จากhttps://www.nbtc.go.th/Services/academe/ด้านกำกับ
ดูแล/คู่มือจริยธรรมและการกำกับดูแลกันเองในกิจการกระจายเสียง
กสทช. (2558). แนวทางปฏิบัติเรื่อง การรับและพิจารณาเรื่องร้องเรียนของผู้รับใบอนุญาตประกอบกิจการโทรทัศน์ในระบบดิจิทัล
ประเภทบริการทางธุรกิจระดับชาติ, สืบค้นเมื่อ 30 พฤษภาคม 2560 จาก https://bcp.nbtc.go.th/sites
/default/files/pdf/nbtc.pdf
ข้อบังคับองค์กรกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทยว่าด้วยจริยธรรมของวิชาชีพเกี่ยวกับการผลิตและการเผยแพร่
รายการ พ.ศ. 2552
ข้อบังคับองค์กรกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทยว่าด้วยจริยธรรมของวิชาชีพเกี่ยวกับการผลิตและการเผยแพร่
รายการ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2558
ชาย ปถะคามินทร์. บรรณาธิการข่าว หนังสือพิมพ์เดลินิวส์. เลขาธิการสภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ. สัมภาษณ์, 24 เมษายน
เทพชัย หย่อง. บรรณาธิการบริหาร เนชั่นมัลติมีเดียกรุ๊ป. สัมภาษณ์, 11 พฤษภาคม 2560.
ปฏิวัติ วสิกชาติ. กรรมการรับเรื่องร้องเรียนภายในองค์กร สถานีโทรทัศน์ TNN 24. อดีตกรรมการสภาวิชาชีพข่าววิทยุและโทรทัศน์
ไทย. สัมภาษณ์, 5 พฤษภาคม 2560.
พรพัฒนา สิงคเสลิต. หัวหน้าฝ่ายประชาสัมพันธ์และลูกค้าสัมพันธ์ สถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย (NBT). สัมภาษณ์,
มิถุนายน 2560.
พรรษาสิริ กุหลาบ และคณะ. (2558). รายงานการวิจัยเรื่องการกำกับดูแลเนื้อหาในวิทยุและโทรทัศน์ในยุคดิจิทัล: ประสบการณ์
จากประเทศที่เปลี่ยนผ่านสู่ดิจิทัลแล้ว. ศูนย์ศึกษานโยบายสื่อ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, สืบค้นเมื่อ 3 มีนาคม
จาก https://broadcast.nbtc.go.th/ data/academic/file/590200000002.pdf
รดี ธนารักษ์ และคณะ (2556). รายงานผลการศึกษาและข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวทางและกลไกการกำกับดูแลที่เหมาะสมสำหรับ
ประเทศไทย ปี 2556. มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์, สืบค้นเมื่อ 7 มีนาคม 2560 จาก https://broadcast.nbtc.go.th/
data/academic/file/570500000002.pdf
รุ่งมณี เมฆโสภณ. ประธานคณะอนุกรรมการรับและพิจารณา เรื่องร้องเรียนจากประชาชน Thai PBS. สัมภาษณ์, 19 พฤษภาคม
เรืองชัย ทรัพย์นิรันดร์. รองประธานกรรมการบริษัทมติชนจำกัด (มหาชน). สัมภาษณ์, 19 มิถุนายน 2560.
เสริมสุข กษิติประดิษฐ์. บรรณาธิการบริหาร สถานีโทรทัศน์ NewsTV. สัมภาษณ์, 13 มิถุนายน 2560.
Altshuler, Tehila Schwartz, Laor-Droi, Nechama and Elefant-Loffler, Noa. (June 2006). “Regulation of audio-visual
content in an age of convergence: A preliminary model for regulation” อ้างถึงใน พรรษาสิริ กุหลาบ และคณะ. (2558).
รายงานการวิจัยเรื่องการกำกับดูแลเนื้อหาในวิทยุและโทรทัศน์ในยุคดิจิทัล: ประสบการณ์จากประเทศที่เปลี่ยนผ่านสู่ดิจิทัลแล้ว.
ศูนย์ศึกษานโยบายสื่อ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, สืบค้นเมื่อ 3 มีนาคม 2560 จาก https://broadcast.nbtc.
go.th/data/academic/file/590200000002.pdf
Dvorkin, Jeffery. (2011). The modern news ombudsman: A user’s guide. Retrieved on May 31, 2017 from
https://www.newsombudsmen.org/wpcontent/themes/sink_ono/documents/ onohandbook.pdf Hilligoss,
W. (2014). The diminishing role of the ombudsman in American journalism. Master Thesis, the College of
Journalism and Mass Communication, University of Nebraska-Lincoln. Retrieved March 20, 2017 from
https://digitalcommons.unl.edu/journalismdiss/44
Kenney, Rick & Ozkan, Kerem. (2011). The ethics examiner and media councils: Improving ombudsmanship
and news councils for true citizen journalism. Journal of Mass Media Ethics. 26(1): pp.38-55 (January 2011)
LaPointe,K. (2017). About organization of news ombudsman. Retrieved on March 22, 2017 from
https://newsombudsmen.org/about-ono
Mayes, Ian. (2003). Ethics, editors and ombudsmen. The Guardian. 23 August 2003. Retrieved May 21, 2017 from
https://www.theguardian.com/comment/story/0,3604,1027925,00.html
Meyers, Christopher. (2000). Creating an effective newspaper ombudsman position. Journal of Mass Media Ethics.
(4): pp.248-256 (December 2000).
Nemeth, N (2003). News ombudsmen in North America: Assessing an experiment in social responsibility (Vol.67).
Greenwood Publishing Group.
Smith, Sydney. (April 04, 2015). “After scandals, 4 public editors hired by Asahi Shimbun, Japan’s 2nd largest
newspaper.” iMediaEthics. Retrieved on May 22, 2017 from https://www.imediaethics.org/after-scandals-4-public-
editors-hired-by-asahi-shimbun-japans-2nd-largest-newspaper/
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ปรากฏในวารสารกิจการสื่อสารดิจิทัล เป็นลิขสิทธิ์ของสำนักงาน กสทช. ซึ่งสำนักงาน กสทช. เปิดโอกาสให้สาธารณะหรือบุคคลทั่วไปสามารถนำผลงานไปเผยแพร่ คัดลอก หรือตีพิมพ์ซ้ำได้ ภายใต้สัญญาอนุญาตแบบเปิด (Creative Commons: CC) โดยมีเงื่อนไขสำหรับผู้ที่นำผลงานไปใช้ต้องระบุอ้างอิงแหล่งที่มา (Attribution: BY) ห้ามดัดแปลง (NoDerivatives: ND) และต้องไม่ใช้เพื่อการค้า (NonCommercial: NC) เว้นแต่ได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากสำนักงาน กสทช.
อนึ่ง ข้อความ ตาราง และภาพที่ปรากฏในบทความซึ่งได้รับการตอบรับให้ตีพิมพ์และเผยแพร่ในวารสารนี้เป็นความคิดเห็นของผู้นิพนธ์ โดยไม่ผูกพันต่อ กสทช. และสำนักงาน กสทช. หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้นิพนธ์แต่ละท่านต้องรับผิดชอบบทความของตนเองแต่เพียงผู้เดียว ไม่เกี่ยวข้องกับ กสทช. และสำนักงาน กสทช. แต่ประการใด
