ความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับผีอารักษ์บ้านในชุมชนไทลื้อ บ้านไม้ลุงขน อ.แม่สาย จ.เชียงราย: การสืบทอดและพลวัตภายใต้บริบทใหม่
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพลวัตและบทบาทของความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับผีอารักษ์บ้านที่บ้านไม้ลุงขน อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ผลการศึกษาพบว่า พิธีที่สำคัญที่เกี่ยวกับผีอารักษ์บ้านในชุมชนไทลื้อมี 3 พิธี คือ พิธีเลี้ยงเจหรืองานประจำปีศาลเจ้าพ่อคำแดง พิธีส่งเคราะห์บ้านและสืบชะตาบ้าน และพิธีเลี้ยงเมือง พิธีกรรมทั้ง 3 พิธีนี้แสดงให้เห็นถึงการสืบทอดความเชื่อเรื่อง ผีอารักษ์บ้านของชาวไทลื้อ ขณะเดียวกันความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับอารักษ์บ้านก็มีพลวัต คือ การย้ายศาลอารักษ์บ้านตามธรรมเนียมการตั้งศาลแต่เดิมที่เอาไว้ท้ายหมู่บ้านมาตั้งใหม่ใจกลางหมู่บ้านเพื่อให้อยู่ในที่ที่สะดวกต่อการเซ่นสรวงบูชา การยอมรับเอาชื่อผีอารักษ์เมืองเชียงใหม่และผีอารักษ์เมืองจากสิบสองปันนาเป็นผีอารักษ์บ้าน การเซ่นสรวงบูชาอารักษ์บ้านด้วยอาหารมังสวิรัติ และธรรมเนียมการปฏิบัติตนของผู้เข้าร่วมพิธีกรรม ทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นพลวัตของความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับผีอารักษ์บ้านของชาวไทลื้อ เมื่อเข้ามาตั้งถิ่นฐานในบริบทใหม่ คือที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ประเทศไทย ก็มีการยอมรับ และปรับวัฒนธรรมของชาวไทยวนเข้ามาผสมผสานกับวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวไทลื้อ
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารไทยศึกษาอยู่ภายใต้การอนุญาต Creative Commons Attribution-Noncommercial-NoDerivatives4.0 Intenational (CC BY-NC-ND 4.0) เว้นแต่จะระบุไว้เป็นอย่างอื่น โปรดอ่านหน้านโยบายของเราสำหรับข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการเข้าถึงแบบเปิด ลิขสิทธิ์ และการอนุญาต
References
ไทลื้ออัตลักษณ์แห่งชาติพันธุ์ไท. เชียงใหม่: โครงการพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมและชาติพันธุ์ล้านนา สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๒๕๕๑.
ประสิทธิ์ ดวงเพ็ชร. ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน. สัมภาษณ์, ๗ กรกฎาคม ๒๕๕๓.
มะลิวรรณ์ ดวงเพ็ชร. ผู้ใหญ่บ้านบ้านไม้ลุงขน. สัมภาษณ์, ๑๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๓.
ยรรยง จิระนครและรัตนาพร เศรษฐกุล. ประวัติศาสตร์สิบสองปันนา. กรุงเทพมหานคร: สถาบันวิถีทรรศน์, ๒๕๔๔.
รัตนาพร เศรษฐกุล. การปรับตัวของวัฒนธรรมไทลื้อในน่าน. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยพายัพ. (เอกสารอัดสำเนา).
เรณู อรรฐาเมศร์. ประเพณีพิธีกรรมชาวไทใหญ่บ้านใหม่หมอกจ๋าม. ใน ฉลาดชาย รมิตานนท์, วิระดา สมสวัสดิ์,
เรณู วิชาศิลป์ (บรรณาธิการ) ไท: TAI. เชียงใหม่ : ศูนย์สตรีศึกษา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๒๕๔๑.
โรงเรียนชุมชนบ้านไม้ลุงขน มิตรภาพที่ ๑๖๙. สมุดหมายเหตุรายวัน. (เอกสารไม่ตีพิมพ์).
สมนึก ออนตะไคร้. อดีตผู้ใหญ่บ้านบ้านไม้ลุงขน. สัมภาษณ์, ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๕๒.
สุรพล ดำริห์กุล. การนับถือผีในหมู่บ้านภาคเหนือ. ใน วารสารเมืองโบราณ. ๕ (เมษายน – พฤษภาคม ๒๕๒๒): ๒๘ -๓๕.
เสมอชัย พูลสุวรรณ. รัฐฉาน (เมืองไต) พลวัตของชาติพันธุ์ในบริบทประวัติศาสตร์และสังคมการเมืองร่วมสมัย. กรุงเทพมหานคร: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), ๒๕๕๒.
อินปัน พรมแสง. ผู้สูงอายุบ้านไม้ลุงขน. สัมภาษณ์, ๑๕ ตุลาคม ๒๕๕๓