การศึกษารูปแบบองค์กรรัฐวิสาหกิจที่แปรสภาพสู่การเป็นองค์การมหาชน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษารูปแบบองค์กรประเภทต่างๆ ตามบทบาท และภารกิจของภาครัฐ 2) ศึกษาปัญหาและอุปสรรคขององค์กรรัฐวิสาหกิจที่เปลี่ยนเป็นองค์การมหาชน และ 3) ศึกษาผลกระทบเชิงบวก และผลกระทบเชิงลบการแปรรูปสู่การเป็นองค์การมหาชน การศึกษาแบ่งออกเป็น 3 ขั้น คือ 1) การศึกษารูปแบบองค์กร 2) การอบรมให้ความรู้การแปรสภาพสู่การเป็นองค์การมหาชน และ 3) การสังเคราะห์ผลการศึกษารูปแบบองค์กรรัฐวิสาหกิจที่แปรสภาพสู่การเป็นองค์การมหาชน โดยใช้วิธีการเชิงคุณภาพ (Qualitative Research)        โดยประชุมเชิงปฏิบัติการ ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก ผลการวิจัยพบว่า 1) การบริหารงานในรูปแบบขององค์การมหาชน คือ สามารถดำเนินงานต่างๆ ได้อย่างรวดเร็วและคล่องตัวกว่าส่วนราชการอื่นๆ เนื่องจากมีรูปแบบการบริหารคล้ายกับภาคเอกชน โดยมีคณะกรรมการเป็นผู้ควบคุมดูแล ซึ่งคณะกรรมการมีความเป็นอิสระพอสมควร สามารถกำหนดระเบียบข้อบังคับ การจัดโครงสร้างการดำเนินงาน การจัดการภายในองค์กร ตลอดจนการบริหารงบประมาณได้    โดยมีรัฐเป็นผู้ตรวจสอบ รูปแบบองค์กรที่เป็นหน่วยราชการ ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ องค์การมหาชน และหน่วยงานของรัฐในรูปแบบใหม่ 2) การปรับเปลี่ยนรูปแบบองค์กรรัฐวิสาหกิจ       ไปเป็นองค์การมหาชน ประเด็นสำคัญที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการปรับเปลี่ยนองค์กรได้แก่ การยอมรับของบุคลากร     ซึ่งถือเป็นองค์ประกอบหลัก และปัจจัยที่สำคัญยิ่งในการปรับเปลี่ยนองค์กร อาทิ เรื่องค่าจ้าง สัญญาจ้าง สวัสดิการและสิทธิประโยชน์ รวมถึงความรู้สึกมั่นคงในอาชีพ 3) ผลกระทบเชิงบวก องค์การมหาชนมีอำนาจตัดสินใจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดภายในองค์กรนั้นๆ จึงมีความคล่องตัวในการดำเนินงานมากกว่า มีความยืดหยุ่นมากกว่า สามารถตอบสนองภารกิจของรัฐได้รวดเร็วกว่ารัฐวิสาหกิจ และมีความเป็นอิสระในการกำหนดระเบียบข้อบังคับ การจัดโครงสร้างการดำเนินงาน การจัดการภายในองค์กร ตลอดจนการบริหารงบประมาณ ส่วนผลกระทบเชิงลบ ในการปรับเปลี่ยนเป็นองค์การมหาชน จะทำให้มีประเด็นเกี่ยวกับการบริหารอัตรากำลังเดิม เข้าสู่อัตรากำลังของโครงสร้างและหน่วยงานใหม่       ซึ่งอาจจะเกิดการเหลื่อมกันระหว่างอัตรากำลังเดิม