กลยุทธ์การปรับตัวของธุรกิจร้านค้าปลีกไทยต่อการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจดิจิทัล

บทคัดย่อ

ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่ยุคเศรษฐกิจดิจิทัลอย่างเลี่ยงไม่ได้ ภายใต้นโยบายของภาครัฐที่มุ่งยกระดับโครงสร้างเศรษฐกิจและเสริมสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันของภาคธุรกิจ ส่งผลให้ธุรกิจค้าปลีก ซึ่งเป็นกลไกสำคัญของระบบเศรษฐกิจ ต้องเผชิญต่อแรงกดดันในการปรับตัวสู่การดำเนินธุรกิจบนฐานเทคโนโลยีดิจิทัล การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและพฤติกรรมผู้บริโภคได้ก่อให้เกิดพลวัตใหม่ในอุตสาหกรรมค้าปลีกทั้งในด้านรูปแบบการแข่งขัน กลยุทธ์ทางการตลาด และโครงสร้างการบริหารจัดการ ผลการศึกษาชี้ว่า รูปแบบการแข่งขันของค้าปลีกไทยกำลังเคลื่อนจากการได้เปรียบเชิงกายภาพนำไปสู่การแข่งขันบนฐาน “ระบบนิเวศดิจิทัล”ที่ข้อมูล แพลตฟอร์ม และความสามารถในการบูรณาการข้ามช่องทางเป็นตัวกำหนดความได้เปรียบเชิงแข่งขัน โดยเฉพาะการบริหารประสบการณ์ลูกค้าแบบออมนิแชนเนล การใช้ข้อมูลเชิงลึกเพื่อการตัดสินใจ และการเพิ่มประสิทธิภาพผ่านปัญญาประดิษฐ์ ระบบอัตโนมัติ ขณะเดียวกันการทรานส์ฟอร์มมีความเหลื่อมล้ำตามขนาดและทรัพยากรองค์กร ผู้ประกอบการรายใหญ่มีศักยภาพลงทุนโครงสร้างข้อมูลและเทคโนโลยีได้มากกว่า ขณะที่วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมมักพึ่งพาแพลตฟอร์มสำเร็จรูปซึ่งช่วยขยายตลาดระยะสั้น แต่เพิ่มความเสี่ยงจากการพึ่งพาแพลตฟอร์มและข้อจำกัดด้านการครอบครองข้อมูลลูกค้า ข้อเสนอเชิงกลยุทธ์ที่สังเคราะห์ได้เน้น 4 กลยุทธ์ ได้แก่ (1) กลยุทธ์ด้านดิจิทัลระดับองค์กร (2) กลยุทธ์ด้านตลาดและลูกค้า (3) กลยุทธ์ด้านข้อมูลและเทคโนโลยี และ (4) แนวทางเฉพาะสำหรับผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อม ทั้งนี้ ผลการศึกษาเสนอว่าการเสริมมาตรการสนับสนุนภาครัฐควบคู่การกำกับดูแลข้อมูลและการแข่งขัน จะเป็นเงื่อนไขสำคัญต่อการยกระดับขีดความสามารถของค้าปลีกไทยให้เติบโตอย่างเป็นธรรมและยั่งยืนในเศรษฐกิจดิจิทัล