“มาร์ชหมายเลข 1” เพลงแตรวงปริศนา จากบทกวีเยอรมันจนถึงแตรวงชาวบ้าน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทเพลง “มาร์ชหมายเลข 1” ในประเด็นเกี่ยวกับประวัติที่มาของบทเพลงและเพื่อวิเคราะห์บทเพลง โดยใช้วิธีการศึกษาจากหนังสือ เอกสารโบราณ (จากแหล่งข้อมูลต่างๆ เช่น หอจดหมายเหตุแห่งชาติ ทั้งในและต่างประเทศ) เว็บไซต์ที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์บุคคลข้อมูล ในแนวทางของระเบียบวิธีทางดนตรีวิทยา
ผลการศึกษาพบว่า มาร์ชหมายเลข 1 ประพันธ์โดย เฟรดดริก วิลเฮล์ม คุ๊กเคิ่น นักประพันธ์ชาวเยอรมัน ซึ่งทำนองของบทเพลงเป็นทำนองที่ประพันธ์ขึ้นสำหรับเป็นบทร้องสำหรับเด็ก อ้างอิงจากบทกวีเยอรมันที่มีอยู่เดิม ภายหลังมีการเรียบเรียงให้อยู่ในรูปแบบเพลงแตรวงในปี ค.ศ.1855-1860 และได้เริ่มแพร่กระจายไปทั่วโลก โดยในประเทศไทยพบหลักฐานการบันทึกเสียงตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 บรรเลงเพลงมาร์ชหมายเลขหนึ่ง หรือ “เพลงเยอรมัน” (ชื่อภาษาไทยแรก) โดยกองแตรวงทหารบก ราบที่ 3 ควบคุมวงโดย จาคอบ ไฟท์ ต่อมาจึงมีการใช้ชื่อ มาร์ชหมายเลข 1 แทน จากการจัดระบบระเบียบของบทเพลงในกองแตรวงทหาร เมื่อกำเนิดแตรวงชาวบ้าน บทเพลงจึงถูกถ่ายเทฝึกฝนแก่ชาวบ้าน ทำให้ปรากฏบทเพลงนี้บรรเลงโดยแตรวงชาวบ้านในกิจกรรมของชาวบ้านถึงยุคปัจจุบัน
ด้านการวิเคราะห์พบว่าบทเพลงมาร์ชหมายเลข 1 อยู่ในสังคีตลักษณ์แบบ ไบนารี (Binary Form) เมื่อบทเพลงเข้าสู่บริบทของแตรวงชาวบ้าน ผลจากการวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่ามีการแทนที่บางประโยคเพลงด้วยปฏิภาณไหวพริบของผู้เล่นเอง แต่ยังคงโครงสร้างของบทเพลงตามเดิม ภาพรวมของการวิเคราะห์เปรียบเทียบบทเพลงฉบับดั้งเดิมกับฉบับที่บรรเลงโดยแตรวงชาวบ้านพบว่าในบทเพลงที่บรรเลงโดยแตรวงชาวบ้านมีการแทนที่เปลี่ยนแปลงรูปแบบการเดินทำนองจากบทเพลงฉบับดั้งเดิม ใน 4 รูปแบบด้วยกัน ได้แก่ การเพิ่มค่าโน้ต การเพิ่มลูกสะบัด การสร้างสรรค์ทำนองใหม่บนพื้นฐานทำนองเดิมหรือการด้น และการใช้ลูกล้อลูกขัด
Article Details
เอกสารอ้างอิง
ศิริรัตนบุษบง, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้า และพูนพิศ อมาตยกุล. (2524). ทูนกระหม่อมบริพัตรกับการดนตรี. กรุงเทพฯ: จันวาณิชย์.
พูนพิศ อมาตยกุล และคณะ. (2550). จดหมายเหตุดนตรี 5 รัชกาล. กรุงเทพฯ: มูลนิธิหลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง).
สธน โรจนตระกูล. (2559). แตรวง. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.
สมประสงค์ ภาคสังข์. (2561, 5 มีนาคม). [สัมภาษณ์].
สุกรี เจริญสุข. (2539). แตรและแตรวงของชาวสยาม. กรุงเทพ: Dr.Sax.
สุดแดน สุขเกษม. (2542). แตรวงชาวบ้านกับการรับใช้สังคม กรณีศึกษาคณะถนอมศิลป์ (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาวัฒนธรรมศึกษา). มหาวิทยาลัยมหิดล, นครปฐม.
สุพจน์ มานะลัภนเจริญ. (2545). เพลงสรรเสริญพระบารมีและเพลงชาติของไทย. วารสารยุโรปศึกษา, 10(2),137-194.
Arban, J. B. (1893). Arban's Complete Celebrated Method for the Cornet. New York: Carl Fischer.
Ezust, E. (2011). The LiederNet Archive. Retrieved from http://www.lieder.net/lieder/get_text.html?TextId=74145.
Grubert, E. von. (2006). Elbstadt Bleckede "Friedrich Wilhelm Kücken Zur Erinnerung an den Bleckeder Komponisten - von Friedrich Warnecke". Retrieved from https://elbstadt-bleckede.de/index.php/Thread/251-Friedrich-Wilhelm-K%C3%BCcken/.
Pazdírek, Fr. (1900). The Universal handbook of musical literature. Practical and complete guide to all musical publications. Vienna: Verlag des Universal-Handbuch der Musikliteratur.
