การศึกษาอาหารท้องถิ่นเพื่อสุขภาพในแหล่งท่องเที่ยวชุมชนจากอัตลักษณ์เพื่อการท่องเที่ยวเรียนรู้อาหารเชิงสุขภาพของภูมิภาคตะวันตก กรณีศึกษาชุมชนหนองโรง ตำบลหนองโรง อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทคัดย่อ
งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาบริบทอาหารท้องถิ่นในแหล่งท่องเที่ยวชุมชนท่องเที่ยวหนองโรง 2) เพื่อศึกษาอาหารท้องถิ่นเพื่อสุขภาพในแหล่งท่องเที่ยวชุมชนท่องเที่ยวหนองโรง และ 3) เพื่อสร้างเรื่องเล่า (story) และวิธีการเรียนรู้อาหารท้องถิ่นเพื่อสุขภาพตามอัตลักษณ์ชุมชนสำหรับนักท่องเที่ยวในชุมชนท่องเที่ยวหนองโรง ใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพและปฏิบัติการแบบบูรณาการผ่านกลุ่มนักวิจัยและผู้เกี่ยวข้องในพื้นที่ในประเด็นต่าง ๆ กัน เป็นการส่งเสริมให้ชุมชนได้มีแนวทางในการพัฒนาการท่องเที่ยวในชุมชนโดยใช้เรื่องเล่าอาหารท้องถิ่นเพื่อสุขภาพเป็นกิจกรรมการท่องเที่ยว อีกทั้งยังเป็นช่องทางสร้างงานสร้างรายได้ให้กับชุมชน นำไปสู่ยกระดับการท่องเที่ยวเรียนรู้อาหารท้องถิ่นเพื่อสุขภาพ
ผลการศึกษาพบว่า 1) ชุมชนท่องเที่ยวหนองโรง จังหวัดกาญจนบุรี มีอัตลักษณ์ในการท่องเที่ยว ชุมชม มีป่าชุมชนบ้านห้วยสะพานสามัคคีเป็นจุดเริ่มต้นของแหล่งท่องเที่ยววิถีชุมชนบ้านห้วยสะพาน โดยมีแหล่งท่องเที่ยวในชุมชนทั้งหมด 21 แห่ง มีการนำทรัพยากรอาหารในท้องถิ่นมาใช้ในกิจกรรมการท่องเที่ยว พืชผักพื้นบ้านที่สำคัญในการนำมาปรุงอาหาร อาทิเช่น หน่อไม้ มะรุม หัวปลี มะเขือเหลือง มะสัง ใบมะกอก และใบเปราะ ซึ่งมีความเป็นอัตลักษณ์ของชุมชนนี้ ผลจากศึกษาโดยสัมภาษณ์เชิงลึกและประชุมกลุ่มย่อยด้านข้อมูลอาหารท้องถิ่นชุมชนหนองโรง ได้ชื่ออาหารท้องถิ่นจำนวน 41 ชนิด พบว่าส่วนใหญ่เป็นอาหารคาวประเภทแกงไม่ใส่กะทิ ใช้ปลาและไก่เป็นหลัก และมีพืชผักสมุนไพรเป็นแหล่งวัตถุดิบที่สำคัญใช้ใน การประกอบอาหาร เนื่องจากตำบลหนองโรงมีพื้นที่เป็นที่ราบ ราบเชิงเขาสลับเนิน จึงนำทรัพยากรอาหารในท้องถิ่นมาประกอบอาหารได้อย่างหลากหลาย 2) การศึกษาความเป็นอาหารท้องถิ่นโดยการสอบถามและสัมภาษณ์เชิงลึก พบว่าอาหารส่วนใหญ่มีการยอมรับว่าเป็นอาหารท้องถิ่น เป็นอาหารที่รู้จักการมานานมากกว่า 10 ปี มีปริมาณวัตถุดิบในท้องถิ่นที่ใช้ในการประกอบอาหารมากกว่าร้อยละ 70 ซึ่งสามารถประกอบอาหารได้ง่ายสำหรับการดำเนินกิจกรรมการท่องเที่ยว และ 3) การสร้างสำรับอาหารท้องถิ่นเพื่อสุขภาพของชุมชนหนองโรงจัดโดยการสาธิตและการสัมภาษณ์ได้ 6 สำรับ โดยนำประวัติ ความเป็นมา และวิถีชุมชนมาเชื่องโยงสร้างเรื่องเล่าและวิธีการเรียนรู้อาหารท้องถิ่น ความเป็นสำรับไทย การใช้สมุนไพรและภูมิปัญญาของชุมชน เพื่อใช้สำหรับจัดสำรับอาหารให้แก่นักท่องเที่ยวของทางชุมชน
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2554). ยุทธศาสตร์กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา พ.ศ.2555-2559.
https://www.mots.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7100
เกศศิณี ตระกูลทิวากร. (2557). รายงานการวิจัยเรื่องการส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยใช้ภาพลักษณ์ของอาหารท้องถิ่น. กรุงเทพ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
พรศักดิ์ พรหมแก้ว. (2550). อาหารภาคใต้. ใน การประชุมโครงการสัมมนาดุสิตาวิชาการครั้งที่ 2 เฉลิมพระเกียรติฯ เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา, ความหลากหลายทางวัฒนธรรมอาหารไทยในยุคโลกาภิวัตน์. กรุงเทพฯ: สถาบัน ภาษา ศิลปะ และวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต.
พลอยระดา ภูมี และปิยะนุช โทมล. (2560). ความหลากหลายและการใช้ประโยชน์ของพืชอาหารป่าในตลาดพื้นบ้านอีสาน กรณีีศึึกษาพื้นที่ลุ่มน้ำห้วยหลวง ภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือ ประเทศไทย.วารสารพื้นถิ่นโขง ชีี มููล, 3(1), 187-210.
เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ. (2540). อาหารพื้นบ้าน 4 ภาค. กรุงเทพฯ: สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.
รวีโรจน์ อนันตธนาชัย. (2548). อาหารไทย:อาหารสมดุล - สมุนไพร. กรุงเทพฯ: เสมาธรรม.
วารุณี วารัญญานนท์, ณรงค์ สมพงษ์, สุรชัย จิวเจริญสกุล และณัฐพล รำไพ (2557). รายงานการวิจัยฉบัยสมบูรณ์เรื่องการจัดการความรู้อาหารไทยท้องถิ่นบนเส้นทางการท่องเที่ยวภาคเหนือ. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติและสำงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
วุฒิชาติ สุนทรสมัย และ ปิยะพร ธรรมชาติ. (2559). รูปแบบการท่องเที่ยวชุมชนเชิงสุขภาพของจังหวัดปราจีนบุุรีี เพื่อการพััฒนาเครือข่ายวิสาหกิจชุุมชนอย่างยั่งยืน. วารสารสมาคมนักวิจัย, 21(3), 167-181.
ศูนย์ข้อมูลความรู้ประชาคมอาเซียน. (2555, 20 ตุลาคม). การบริการท่องเที่ยวไทยภายใต้กรอบ AEC ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2560 จาก http://www.thai-aec.com/115#ixzz23gwp3FVz.
สริตา พันธ์เทียน, ทรงคุณ จันทจร และมาริสา โกเศยะโยธิน. (2560). รูปแบบการจัดการท่องเที่ยวเชิงอาหารไทยโดยใช้แนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในเขตจังหวัดลุ่มแม่น้ำภาคกลาง. วารสารวิิจััยและพััฒนา ฉบัับมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิิทยาลััยราชภััฏสวนสุุนัันทา, 9(3), 190-198.
สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ. (2556). สารานุกรมความหลากหลายทางชีวภาพและภูมิปัญญา ตำบลหนองโรง. นนทบุรี: ดีดี มีเดีย พลัส.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร. (2555). ประมวลสถิติสำคัญของประเทศไทย พ.ศ. 2555. สํานักสถิติพยากรณ์ สํานักงานสถิติแห่งชาติ. กรุงเทพฯ.
โสรัจจ์ วิสุทธิแพทย์. (2557). ภูมิปัญญาอาหารท้องถิ่น: การจัดการเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวในภาคตะวันออก (ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาวัฒนธรรมศาสตร์) มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, มหาสารคาม.
อำไพ พฤติวงพงศ์กุล. (2551). อาหารพื้นบ้านไทย. ใน ตำราวิชาการอาหารเพื่อสุขภาพ. กรงุ เทพฯ: กองการแพทย์ทางเลือก กรมพฒันาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก.
Fields, K. (2002). Demand for the gastronomy tourism product: motivational factors. In A.-M. a. G. R. Hjalager (Eds.), Tourism and gastronomy (pp. 36-50). London: Routledge.
Hjlalger, A-M. and Corigliano, M.A. (2000). Food for tourists- Determinants of an image. International Journal of Tourism Research, 2(4), 281-293.
Kim, Y. G., Eves, A., & Scarles, C. (2009). Building a Model of Local Food Consumption on Trips and Holidays: A Grounded Theory Approach. International Journal of Hospitality Management. 28(3), 423-431.
