ถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟังในภาษาไทยกับปัจจัยสถานภาพ กรณีศึกษาการสนทนาระหว่างครูกับนักเรียนจากฐานข้อมูล Mister O Corpus
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การแสดงการเป็นผู้ฟังมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการสนทนา เพราะช่วยให้การสนทนาดำเนินไปอย่างราบรื่น งานวิจัยที่ผ่านมาแสดงให้เห็นว่าสถานภาพทางสังคมก็เป็นปัจจัยหนึ่งที่น่าจะมีผลต่อการใช้ถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟัง งานวิจัยเรื่องนี้จึงมุ่งศึกษารูปแบบและหน้าที่ของถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟังกับปัจจัยสถานภาพโดยใช้คู่ความสัมพันธ์ครู-นักเรียนเป็นตัวแทนสถานภาพสูง-ต่ำ ข้อมูลที่ใช้ในการศึกษามาจากฐานข้อมูลภาษาไทยชุดมิสเตอร์โอ (Mister O Corpus) แนวคิดพื้นฐานที่ใช้ในการศึกษาคือสนทนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่าครูและนักเรียนใช้รูปแบบและหน้าที่ของถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟังเหมือนกัน แต่ต่างกันที่ความถี่ในการใช้ ด้านรูปแบบ รูปถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟังที่ครูและนักเรียนใช้ในความถี่ต่างกันคือ คำแสดงความสุภาพ “ค่ะ” และคำรับรอง “ใช่” (ค่ะ) “นั่นน่ะสิ” (คะ) ส่วนด้านหน้าที่ของถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟัง หน้าที่ที่ครูและนักเรียนใช้ในความถี่ต่างกันคือหน้าที่แสดงความเห็นด้วยและสนับสนุนคู่สนทนา และแสดงการรับรู้ ลักษณะการปฏิสัมพันธ์ดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่าปัจจัยสถานภาพมีผลต่อรูปแบบและหน้าที่ของถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟังในด้านความถี่ในการใช้
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
จันทิมา อังคพณิชกิจ. (2557). การวิเคราะห์ข้อความ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ณัฐพร พานโพธิ์ทอง และศิริพร ภักดีผาสุข. (2561). การสนทนาแบบเน้นภารกิจในภาษาไทยกับปัจจัยทางสังคมวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้อง: กรณีศึกษาข้อมูลชุด Mister O ภาษาไทย. ภาษาและภาษาศาสตร์, 36(กรกฎาคม-ธันวาคม), 1-30.
นริศรา หาสนาม. (2558). ถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟังของผู้ร่วมสนทนาที่มีสถานภาพเท่ากันในภาษาไทย (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาไทย). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
นริศรา หาสนาม. (2559). ถ้อยคำแสดงการเป็นผู้ฟังในภาษาไทย: การศึกษาตามแนวสนทนาวิเคราะห์. วารสารภาษาและวรรณคดีไทย, 33(2), 1-40.
นววรรณ พันธุเมธา. (2544). คลังคำ. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
นิตยาภรณ์ ธนสิทธิสุรโชติ. (2545). กลไกการเปลี่ยนประเด็นในการสนทนาภาษาไทย (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาศาสตร์). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
นิยะดา รสิกวรรณ. (2544). การครอบครองการสนทนาในสถานการณ์การสื่อสารแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการ (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาศาสตร์). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
ปวีณา วัชรสุวรรณ. (2547). กลวิธีการกล่าวแย้งในภาษาไทยของผู้ที่มีสถานภาพต่างกัน: กรณีศึกษาของครูและนักเรียน (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาไทย). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
ปิรัญญา วงศ์ขัติย์. (2555). การวิเคราะห์โครงสร้างบทสนทนาระหว่างนักจัดรายการวิทยุคลื่น 94.0 EFM (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาศาสตร์). สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล, นครปฐม.
เพชรีภรณ์ เอมอักษร. (2550). กลวิธีการบอกเลิกสัญญาในภาษาไทย: กรณีศึกษาผู้ฟังที่มีสถานภาพต่างกัน (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาไทย). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. กรุงเทพฯ: ราชบัณทิตยสถาน.
วิจิตร คริเสถียร. (2555). การวิเคราะห์โครงสร้างบทสนทนาภาษาพม่าทางโทรศัพท์ระหว่างเจ้าหน้าที่ให้บริการข้อมูลชาวไทยกับลูกค้าชาวพม่า (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขา ภาษาศาสตร์). สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล, นครปฐม.
สุจริตลักษณ์ ดีผดุง. (2552). วัจนปฏิบัติศาสตร์เบื้องต้น. นครปฐม: สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท.
อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์. (2544). ภาษาศาสตร์สังคม (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อรวี บุนนาค. (2550). กลวิธีการใช้ภาษาแสดงความผิดหวังต่อผู้ฟังที่มีสถานภาพต่างกันในภาษาไทย: กรณีศึกษานิสิตนักศึกษา (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาภาษาไทย). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
Bandhumedha, N. (1985). Thai views of man as a social being. In A. Pongsapich (Ed.), Traditional and Changing Thai World View. Bangkok: Chulalongkorn University Social Research Institute.
Bilous, F. R. & Krauss, R. M. (1988). Dominance and accommodation in the conversational behaviours of same- and mixed-gender dyads. Language & Communication, 8, 183-194.
Drummond, K. G. (1990). Back-channels revisited (Doctoral dissertation). University of Texas at Austin, Texas.
Duncan, S. (1972). Some signals and rules for taking speaking turns in conversations. Journal of Personality and Social Psychology, 23, 283-292.
Fries, C. C. (1952). The structure of English: an introduction to the construction of English sentences. London: Longmans.
Gardner, R. (1998). Between speaking and listening: The vocalization of understandings. Applied linguistics, 19, 204-224.
Goffman, E. (1976). Replies and responses. Language in Society, 5(3), 257-313.
Goodwin, C. (1986). Between and within: alternative sequential treatments of continuers and assessments. Human Studies, 9, 205-217.
Heinz, B. (2003). Backchannel responses as strategic responses in bilingual speakers’ conversations. Journal of Pragmatics, 35, 1113-1142.
Hirschman, L. (1994). Female-Male Differences in Conversational Interaction. Language in Society, 23(3), 427-442.
Iwata, Y. (2009). Acquisition of listeners’ short responses in Japanese. Texas Papers in Foreign Language Education (TPFLE), 13(1), 25-38.
Jefferson, G. (1983). Notes on systematic deployment of the acknowledgment tokens ‘‘Yeah’’ and ‘‘Mm hm. Tilburg Papers in Language and Literature, 30, 1-18.
Maynard, S. K. (1990). Conversation management in contrast: Listener response in Japanese and American English. Journal of Pragmatics, 14(3), 397-412.
Sacks, H., Schegloff, E. A. & Jefferson, G. (1974). A simplest systematics for the organization of turn-taking for conversation. Language, 50(4), 696-735.
Schegloff, E. A. (1982). Discourse as an interactional achievement: some uses of ‘uh huh’ and other things that come between sentences. In D. Tannen (Ed.), Analyzing Discourse: Text and Talk (pp. 71-93). Washington, DC: Georgetown University Press.
Sungkaman, U. (2006). An analysis of Mon conversation (Doctoral dissertation). Mahidol University, Nakhon Phathom.
Tao, H. & Thompson, S. A. (1991). English backchannels in Mandarin conversations: A case study of superstratum pragmatic ‘interference’. Journal of Pragmatics, 16, 209-233.
Uematsu, S. (2000). The use of back channels between native and non-native speakers in English and Japanese. Intercultural communication studies X, 2, 85-98.
Wannaruk, A. (1997a). Back-channel behavior in Thai and American casual telephone conversations (Doctoral dissertation). University of Illinois at Urbana-Champaign, Illinois.
Wannaruk, A. (1997b). Back-channel behavior in Thai and American casual telephone conversations. Suranaree Journal of Science and Technology, 4(3), 168-174.
Ward, N. & Tsukahara, W. (2000). Prosodic features which cue back-channel responses in English and Japanese. Journal of Pragmatics, 23, 1177-1207.
White, S. (1989). Backchannels across cultures: A study of Americans and Japanese. Language in Society, 18, 59-76.
Zimmerman, D. H. & West, C. (1975). Sex Roles, Interruptions and Silences in Conversation. In B. Thorne and N. Henley (Eds.), Language and Sex: Difference and Dominance (pp. 105-129). Rowley, Mass.: Newbury House Publishers.
