กรับในพระราชพิธี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วัฒนธรรมการตีกรับนอกจากจะปรากฏหลักฐานในการใช้เล่นประกอบจังหวะดนตรีและการขับร้องในราชสำนักมาตั้งแต่สมัยทวารวดีแล้ว กรับยังมีบทบาทสำคัญในพระราชพิธีที่เกี่ยวข้องกับพระราชกรณียกิจของพระมหากษัตริย์มาแต่ครั้งโบราณ ดังปรากฏหลักฐานภาพสลักพราหมณ์ตีกรับประโคมในริ้วกระบวนเสด็จพระราชดำเนินทางสถลมารคที่ผนังระเบียงคดปราสาทนครวัด ในสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 การตีกรับในพระราชพิธีปัจจุบันปรากฏธรรมเนียมเฉพาะในราชสำนักไทย กรับที่ใช้เรียกว่า “กรับพวง” ปรากฏในพระราชพิธีที่เกี่ยวข้องกับสถาบันพระมหากษัตริย์ในการเสด็จออกมหาสมาคมและพระราชพิธีที่เกี่ยวข้องกับขบวนพยุหยาตรา ใช้ตีบ่งบอกอาณัติสัญญาณในงานพระราชพิธีนั้นๆ ว่าพระราชพิธีกำลังจะเริ่มต้นขึ้น การรัวกรับประโคมให้สัญญาณจึงจัดเป็นเครื่องประกอบพระบรมราชอิสริยยศอย่างหนึ่งของพระมหากษัตริย์ ใช้เชิดชูพระเกียรติยศ ตลอดทั้งเป็นเครื่องเสริมสร้างความยิ่งใหญ่ให้กับพระราชพิธีนั้นๆ บ่งบอกถึงพระราชฐานะ พระราชอำนาจ และแสดงถึงพระบรมเดชานุภาพอันเกรียงไกรซึ่งหาผู้ใดเสมอเหมือนมิได้
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร. (2458). บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช. สืบค้นเมื่อ 21 พฤศจิกายน 2561 จาก http://vajirayana.org/บทละครเรื่องรามเกียรติ์/สมุดไทยเล่มที่-๕.
กรมศิลปากร. (2472). พระราชนิพนธ์บทละครนอกเรื่องสังข์ทองตอนที่ 6 พระสังข์ได้นางรจนา. สืบค้นเมื่อ 21 พฤศจิกายน 2561 จาก http://vajirayana.org/บทละครนอกเรื่องสังข์ทอง/ตอนที่-๖-พระสังข์ได้นางรจนา.
กรมศิลปากร. (2555). ไตรภูมิกถา พระราชนิพนธ์พญาลิไทยของพระมหาช่วย 2321. เอกสารประกอบการสัมมนาทางวิชาการเรื่อง “คติไตรภูมิ: อิทธิพลต่อวิถีสังคมไทย” 28-29 มิถุนายน 2555 ณ โรงแรม เอส. ดี. อเวนิว กรุงเทพมหานคร.
ณรงค์ เขียนทองกุล และฉัตรติยา เกียรตินาวี. (ม.ป.ป.). ไทยศึกษา ดนตรีไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ณัฏฐภัทร จันทวิช. (2531). พระราชพิธีบรมราชาภิเษก. ศิลปวัฒนธรรม, 9(7), 16-32.
ทิพากรวงศ์, เจ้าพระยา. (2477). พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 4 พ.ศ. 2394-2411 ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์. พระนคร: โรงพิมพ์พระจันทร์. (พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงธรรมสารเนติ (อบ บุนนาค) วันที่ 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2477 ณ วัดประยุรวงศาวาส).
ธานีรัตน์ จัตุทะศรี. (2555). ลิลิตกระบวนพยุหยาตราสถลมารคและชลมารค: จากพระราชพิธีสู่วรรณคดีเฉลิมพระเกียรติ. วารสารมนุษยศาสตร์, 19(1), 39-62.
นราธิปประพันธ์พงศ์, กรมพระ. (2457). จดหมายเหตุลาลูแบร์ พงศาวดารครั้งกรุงศรีอยุธยา แผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเจ้า. พระนคร: ปรีดาลัย.
บุญตา เขียนทองกุล. (2548). ดนตรีในพระราชพิธี. กรุงเทพฯ: สำนักการสังคีต กรมศิลปากร.
บุหลง ศรีกนก และคณะ. (2546). ประมวลจดหมายเหตุพระราชพิธีในรัชกาลปัจจุบัน: การศึกษาเชิงพัฒนาการและความเปลี่ยนแปลง. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
พุทธเลิศหล้านภาลัย, พระบาทสมเด็จพระ. (2465). บทละครนอก พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 รวม 6 เรื่อง ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ. พระนคร: โรงพิมพ์ไท. (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพฯ โปรดให้พิมพ์ในงานฉลองพระชัณษาครบ 60 ทัศ เมื่อปีจอ พ.ศ. 2465).
พุทธเลิศหล้านภาลัย, พระบาทสมเด็จพระ. (2472). พระราชนิพนธ์บทละครนอกเรื่องสังข์ทอง ตอนที่ 6 พระสังข์ได้นางรจนา. สืบค้นเมื่อ 21 พฤศจิกายน 2561 จาก https://vajirayana.org/บทละครนอกเรื่องสังข์ทอง/ตอนที่-๖-พระสังข์ได้นางรจนา.
ราชกิจจานุเบกษา. (2562). หมายกำหนดการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2562. สืบค้นเมื่อ 21 มกราคม 2564 จาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2526/B/013/T_0001.PDF.
สถานีโทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย. (2562, 5 พฤษภาคม). เสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนคร โดยขบวนพยุหยาตราสถลมารค. สืบค้นเมื่อ 22 มกราคม 2563 จาก https://www.youtube.com/watch=U7XQtSQUktk&t=27860s.
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2532). ร้องรำทำเพลง: ดนตรีและนาฏศิลป์ชาวสยาม. กรุงเทพฯ: มติชน.
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2560, 5 มกราคม). มหาเสวกโท พระยาเสถียรสุรประเพณี นายเรือพระที่นั่ง กระบวนพยุหยาตราทางชลมารค สมัยรัชกาลที่ 6 นายเรือพระที่นั่งในกระบวนพยุหยาตราชลมารค พ.ศ. 2555. สืบค้นเมื่อ 22 เมษายน 2562 จาก https://archives.nat.go.th/th-th/.
หอพระสมุดวชิรญาณ. (2458). บทละครชุดเบ็ดเตล็ดในเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 ที่ 2 ที่ 4 ที่ 5 และพระราชนิพนธ์กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ กับบาญชีรายชื่อพระยายืนชิงช้า. พระนคร: โสภณพิพรรฒธนากร. (พระยาราชนกูล (อวบ เปาโรหิตย์) พิมพ์แจกเป็นของชำร่วยเมื่อยืนชิงช้า พ.ศ. 2458).
Kersale, P. (1998). Sounds of Angkor. Retrieved October 23, 2020 from https://www.soundsofangkor.org/english/old-instruments/scraper/.
Mehta, S. (2013). Art of Khartal. Indian: Surya.
