แนวคิดการจัดวางประติมากรรมเหวยถัว ในวัดมหายานจีนนิกายและอนัมนิกาย กรุงเทพฯ

บทคัดย่อ

         เทพเหวยถัว หรือพระเวทโพธิสัตว์ ถือเป็นเทพธรรมบาลสำคัญองค์หนึ่งที่พบในวัดพุทธศาสนามหายานทั้งฝ่ายจีนนิกายและอนัมนิกาย กรุงเทพฯ ลักษณะสำคัญคือเป็นเทพบุรุษแต่งกายในชุดนักรบแบบจีน พระพักตร์แสดงความเยาว์ พระหัตถ์ถือกระบอง จากการสำรวจพบว่ามีการจัดวางประติมากรรมองค์ดังกล่าวในตำแหน่งที่หลากหลาย ดังนั้น ในบทความนี้จึงมีจุดประสงค์ที่จะจัดกลุ่มรูปแบบการจัดวางเทพเจ้าเหวยถัวในวัดจีนนิกายและอนัมนิกาย กรุงเทพฯ และขณะเดียวกันทำการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการจัดวางดังกล่าว

            จากการศึกษาพบว่าตำแหน่งการจัดวางภายในวัดทั้ง 2 นิกายมีทั้งหมด 3 รูปแบบหลัก คือ 1) ตำแหน่งบริวารนอกแนวแกนประธานภายในอาคารประธาน 2) พื้นที่ด้านหน้าภายในอาคารประธาน บนแนวแกนประธาน และหันหน้าเข้าหาพระประธาน และ 3) ภายในวิหารท้าวจตุโลกบาล หรือด้านนอกอาคารประธาน โดยอยู่บนแนวแกนประธาน และหันหน้าเข้าหาพระประธาน

            ปัจจัยที่มีผลต่อการจัดวางดังกล่าวสามารถสรุปได้ดังนี้ คือในส่วนของวัดจีนนิกาย การจัดวางสัมพันธ์กับแนวทางที่มีอยู่เดิมในจีน ซึ่งสืบเนื่อง มาจากลักษณะประติมานวิทยาของเทพเจ้าเหวยถัวในจีนที่เกิดจากการผสมผสานระหว่างพระสกันทกุมารกับเหวยเทียนเจียงจวิน ส่วนวัดอนัมนิกาย แนวทางการจัดวางเทพเจ้าองค์นี้น่าจะได้แรงบันดาลใจจากวัดจีนนิกาย เนื่องจากการประดิษฐานเทพเจ้าองค์ดังกล่าวภายในวัดไม่เป็นที่นิยมในศิลปะเวียดนาม ปัจจัยที่ทำให้เกิดความนิยมดังกล่าวอาจสืบเนื่องมาจาก ผู้อุปถัมภ์วัดอนัมนิกายในกรุงเทพฯ ที่เป็นชาวจีนมีจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่รัชกาลที่ 3 เป็นต้นมา ในขณะเดียวกันพระสงฆ์อนัมนิกายที่เป็นชาวญวนลดจำนวนลงตั้งแต่รัชกาลที่ 5 เป็นต้นมา