ข่าวลวง: ข้อเสนอแนะวิธีแก้ปัญหาในสื่อออนไลน์ต่อรัฐบาล จากกรณีศึกษาของ 6 ประเทศ ใน 6 ทวีป
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ข่าวลวง คือปัญหาสำคัญในยุคปัจจุบันที่สื่อออนไลน์กลายเป็นแหล่งข้อมูลข่าวสารหลักซึ่งหลายประเทศพยายามหาวิธีแก้ไขเช่นเดียวกับประเทศไทย แต่วิธีการที่ใช้อาจจะยังไม่สำเร็จ ทำให้รัฐบาลควรพิจารณาถึงวิธีการอื่นเพิ่มเติม บทความวิชาการนี้ศึกษาพัฒนาการและความหมายของข่าวลวง วิธีแก้ปัญหาข่าวลวงในสื่อออนไลน์ของนานาชาติ ได้แก่ ประเทศสิงคโปร์ ออสเตรเลีย ฟินแลนด์ เคนยา แคนาดาและบราซิล โดยการวิเคราะห์เอกสารเพื่อเสนอแนะวิธีแก้ปัญหาต่อรัฐบาลไทย ผลการศึกษาพบว่าข่าวลวงมีพัฒนาการ 4 ยุคตามความก้าวหน้าของเทคโนโลยีและมีความหมายคือข้อมูลข่าวสารที่ไม่ใช่ข้อเท็จจริงซึ่งอาจผิด บิดเบือนหรือแฝงเจตนาร้ายของผู้ส่งสาร วิธีแก้ปัญหาแบ่งได้ 2 กลุ่ม คือกลุ่มที่รัฐบาลใช้อำนาจรัฐและกลุ่มที่รัฐบาลให้อำนาจประชาชน แม้ยังไม่มีการศึกษาโดยตรงยืนยันว่าวิธีใดมีประสิทธิภาพสูงสุด แต่การประเมินผลโดยอ้อมจากการศึกษาเสรีภาพประจำปี บ่งชี้ว่ารัฐบาลในระบอบประชาธิปไตยจะใช้วิธีแก้ปัญหาที่จำกัดเสรีภาพให้น้อยที่สุด การศึกษานี้จึงเสนอแนะว่ารัฐบาลไทยควรพิจารณาใช้วิธีแก้ปัญหาจากกลุ่มที่รัฐบาลให้อำนาจประชาชน เพื่อป้องกันการสร้างข่าวลวงจากปัจจัยการเมืองและเศรษฐกิจ รวมถึงภาพลักษณ์ความเป็นประชาธิปไตยของประเทศ โดยใช้หลายวิธีร่วมกันและทำงานร่วมกับภาคส่วนอื่น ได้แก่ สร้างความรู้เท่าทันสื่อให้ประชาชนและให้ช่วยตรวจสอบ จัดตั้งคณะทำงานเฉพาะกิจ สนับสนุนสื่อมวลชนคุณภาพโดยให้อิสระและร่วมมือกับบริษัทเทคโนโลยี ซึ่งวิธีการเหล่านี้น่าจะช่วยแก้ปัญหาได้ยั่งยืนมากกว่าในระยะยาว
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. (2565). รายงานผลการสำรวจพฤติกรรมผู้ใช้อินเทอร์เน็ตในประเทศไทย ปี 2565. กรุงเทพฯ: สํานักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม.
เบญจวรรณ คุณวิโรจน์ลักษณ์, ศุภกิจ อิศดิศัย, และอานนท์ ทับเที่ยง. (2563). ปัจจัยที่ช่วยลดการแพร่กระจายข่าวปลอมบนสื่อสังคมออนไลน์. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์, 6(2), 196-213.
รัฐบาลไทย. (2565). “ดีอีเอส” เปิดสถิติ”เฟคนิวส์” ปี 2565 พบข่าวปลอมนโยบายภาครัฐครองแชมป์สูงสุด. สืบค้นจาก https://www.thaigov.go.th/news/contents/details/63331.
วรพจน์ วงศ์กิจรุ่งเรือง, และพรรษาสิริ กุหลาบ. (2563). ศึกษาเรื่องโครงการสำรวจองค์ความรู้ด้านข่าวลวง ข้อมูลบิดเบือน และข้อมูลผิดพลาด และกรณีศึกษาด้านสุขภาพของไทย. สืบค้นจาก https://blog.cofact.org/081063/?fbclid=IwAR3Wl7XaA4FIz2dnUVoMYBnIudHoojP2clglufvZ-glseB9X4a0va7hNX1k.
สถาบันพระปกเกล้า. (2565). ความรู้เบื้องต้นการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. (2552). การเรียกชื่อประเทศ. สืบค้นจาก http://legacy.orst.go.th/?knowledges=การเรียกชื่อประเทศ-๑๑-พฤ.
สุนันทา แย้มทัพ, และอรัญญา ศิริผล. (2564). ข่าวปลอมกับการทำงานของนักข่าวในยุคดิจิทัล. วารสารศาสตร์, 14(2), 120-144.
เสาวภาคย์ รัตนพงศ์. (2563). การศึกษาลักษณะของข่าวปลอมที่เผยแพร่ผ่านสื่อออนไลน์ในประเทศไทยและแนวทางการรับมือ (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต). สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, กรุงเทพฯ.
Abdullah, N. A., Nishioka, D., Tanaka, Y., & Murayama, Y. (2014). Users’s action and decision making of retweet messages towards reducing misinformation spread during disaster. Journal of Information Processing, 23(1), 31-40.
Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). Social media and fake news in the 2016 election. Journal of Economic Perspectives, 31(2), 211-236.
Berghel, H. (2017). Alt-news and post-truths in the “fake news” era. Computer, 50(4), 110-114.
Brembatti, K. (2023). Press and power in Brazil: A return to normality?. Retrieved from https://www.braziloffice.org/campaigns/view-campaign/2GZzVAidqXKW0Y3WETPu38-rhYfke-5hcx-RK-O4Mx8GBOknK2WmBTzcdeQSJQOmWfPBzNzRxgc-wn5UierGax6xU7LyHNjx.
Burkhardt, J. M. (2017). History of fake news. Library Technology Reports, 53(8), 5-9.
Canadian Centre for Cyber Security. (2022). How to identify misinformation, disinformation, and malinformation. Retrieved from https://www.cyber.gc.ca/en/guidance/how-identify-misinformation-disinformation-and-malinformation-itsap00300.
Cato Institute. (2022). Human freedom index. Retrieved from https://www.cato.org/human-freedom-index/2022.
Chee, F. Y. (2022). EU sets new online rules for Google, Meta to curb illegal content. Retrieved from https://www.reuters.com/technology/eu-countries-lawmakers-clinch-deal-new-online-content-rules-2022-04-23.
Choy, M., & Chong, M. (2018). Seeing through misinformation: A framework for identifying fake online news. Retrieved from https://arxiv.org/abs/1804.03508.
Cohen, M. (2021). Timeline of the coup: How Trump tried to weaponize the justice department to overturn the 2020 election. Retrieved from https://edition.cnn.com/2021/11/05/politics/january-6-timeline-trump-coup/index.html.
Economist Intelligence. (2022). EIU report: Democracy index 2022. Retrieved from https://www.eiu.com/n/campaigns/democracy-index-2022.
European Commission. (2018). Tackling online disinformation: Commission proposes an EU-wide code of practice. Brussels: Publications Office of the European Union.
Freedom House. (2022). Freedom on the net: research methodology. Retrieved from https://freedomhouse.org/reports/freedom-net/freedom-net-research-methodology.
Gathright, J. (2018). Kenya’s Crackdown on fake news raises questions about press freedom. Retrieved from https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2018/05/19/612649393/kenyas-crackdown-on-fake-news-raises-questions-about-press-freedom.
Globalwebindex. (2019). Digital vs traditional media consumption. Retrieved from https://www.amic.media/media/files/file_352_2142.pdf.
Goldman, A., & Baker, D. (2019). Free speech, fake news, and democracy. FIirst Amendment Law Review, 18(1), 65-141.
Government of Canada. (2023). Canada’s digital charter. Retrieved from https://ised-isde.canada.ca/site/innovation-better-canada/en/canadas-digital-charter-trust-digital-world.
Govoni, N. A. (2004). Dictionary of marketing communications. Thousand Oaks: Sage Publications.
Griffiths, J. (2019). Singapore just used its fake news law. Critics say it’s just what they feared. Retrieved from https://edition.cnn.com/2019/11/29/media/singapore-fake-news-facebook-intl-hnk/index.html.
Henley, J. (2020). How Finland starts its fight against fake news in primary schools. Retrieved from www.theguardian.com/world/2020/jan/28/fact-from-fiction-finlands-new-lessons-in-combating-fake-news.
Hopp, T., Ferrucci, P., & Vargo, C. (2020). Why do people share ideologically extreme, false, and misleading content on social media? A self-report and trace data–based analysis of countermedia content dissemination on facebook and twitter. Human Communication Research, 46(4), 357-384.
Human Rights Watch. (2019). To speak out is dangerous: Criminalization of peaceful expression in Thailand. Retrieved from https://www.hrw.org/report/2019/10/25/speak-out-dangerous/criminalization-peaceful-expression-thailand.
Humprecht, E., Esser, F., & Aelst, P. (2020). Resilience to online disinformation: a framework for cross-national comparative research. The International Journal of Press/Politics, 25(3), 493-516.
Kavanagh, J., & Rich, M. D. (2018). Truth decay: An initial exploration of the diminishing role of facts and analysis in American public life. Santa Monica, California: RAND.
Kovach, B., & Rosenstiel, T. (2021). The elements of journalism, revised and updated 4th edition: What newspeople should know and the public should expect. New York: Crownpublshing.
Lee, V. (2019). 2 Initiatives launched to help fight fake news, terrorism. Retrieved from https://www.straitstimes.com/singapore/2-initiatives-launched-to-help-fight-fake-news-terrorism.
Lupa. (2022). Who we are?. Retrieved from https://lupa.uol.com.br/institucional.
Marwick, A. E. (2018). Why do people share fake news? A sociotechnical model of media effects. Georgetown Law Technology Review, 2(2), 474-512.
McCarthy, N. (2019). Where concern is highest about fake news on the internet. Retrieved from https://www.forbes.com/sites/niallmccarthy/2019/06/12/where-concern-is-highest-about-fake-news-on-the-internet-infographic/?sh=5368297b6629.
McLuhan. M. (1962). The gutenberg galaxy: The making of typographic man. Toronto: University of Toronto Press.
Nordic Council of Minister. (2018). Fighting fakes-the nordic way. Retrieved from http://www.diva- portal.org/smash/get/diva2:1200348/FULLTEXT01.pdf.
Ognyanova, K., Lazer, D., Robertson, R. E., & Wilson, C. (2020). Misinformation in action: Fake news exposure is linked to lower trust in media, higher trust in government when your side is in power. The Harvard Kennedy School Misinformation Review, 1(4), 1-19.
Ospina, J., Orosz, G., & Spencer, S. (2023). The relation between authoritarian leadership and belief in fake news. Nature, 13(1), 1-7.
Parliament of Australia. (2019). Responding to fake news. Retrieved from https://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/pubs/BriefingBook46p/FakeNews.
Pennycook, G., Epstein, Z., Mosleh, M., Arechar, A. A., Eckles, D., & Rand, D. G. (2021). Shifting attention to accuracy can reduce misinformation online. Nature, 592, 590-595.
Pew Research Center. (2018). Americans’ trust in the news media 2018. Washington, DC: Pew Research Center.
Potter, J. W. (2012). Media effects. Thousand Oaks: Sage Publications.
Pourghomi, P. (2020). Academic research into combating fake news. In Y. Ibrahim & F. Safieddine (Eds.), Fake news in an era of social media: Tracking viral contagion (pp. 117-132). New York: Rowman & Littlefield.
Poynter Institue. (2021). A guide to anti-misinformation actions around the world. Retrieved from https://www.poynter.org/ifcn/anti-misinformation-actions.
Reporters Without Borders. (2022a). Africa: Kenya. Retrieved from https://rsf.org/en/country/kenya.
Reporters Without Borders. (2022b). Americas: Brazil. Retrieved from https://rsf.org/en/country/brazil.
Reporters Without Borders. (2022c). Americas: Canada. Retrieved from https://rsf.org/en/country/canada.
Reporters Without Borders. (2022d). Asia-Pacific: Australia. Retrieved from https://rsf.org/en/country/australia.
Reporters Without Borders. (2022e). Asia-Pacific: Singapore. Retrieved from https://rsf.org/en/country/singapore.
Reporters Without Borders. (2022f). Europe-Central Asia: Finland. Retrieved from https://rsf.org/en/country/finland.
Reporters Without Borders. (2022g). Methodology used for compiling the world press freedom index. Retrieved from https://rsf.org/en/index-methodologie-2022?year=2022&data_type=general.
Reporters Without Borders. (2022h). Thailand. Retrieved from https://rsf.org/en/country/thailand.
Reporters Without Borders. (2022i) World press freedom index 2022. Retrieved from https://rsf.org/en/index?year=2022.
Reuters Institute. (2019). The reuters institute digital news report 2019. London: Reuters Institute for the Study of Journalism.
Reuters Institute. (2021). Digital news report 2021. Retrieved from https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/digital-news-report/2021.
Ribeiro, T. (2023). Regular report to the permanent council for the period from 4 November 2022 to 11 May 2023. Retrieved from https://www.osce.org/files/f/documents/a/a/543366_0.pdf.
Richards, J. M., & Gross, J. J. (2000). Emotion regulation and memory: The cognitive costs of keeping one’s cool. Journal of Personality and Social Psychology, 79(3), 410-424.
Richter, A. (2018). Fake news and freedom of the media. Journal of International Media and Entertainment Law, 8(2), 1-34.
Ruchansky, N., Seo, S., & Liu, Y. (2017). CSI: A hybrid deep model for fake news detection. Proceeding of the 2017 ACM on Conference on Information and Knowledge Management, (November), 797-806.
Safieddine, F., Masri, W., & Pourghomi, P. (2016). Corporate responsibility in combating online misinformation. International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 7(2), 126-132.
Santos, B. (2023). Brazil’s fake news bill sets global precedent with dangerouse implications. Retrieved from https://brazilian.report/opinion/2023/04/24/fake-news-bill-dangerous-implications.
Singapore Legal Advice. (2024). Singapore Fake News Laws: Guide to POFMA (Protection from Online Falsehoods and Manipulation Act). Retrieved from https://singaporelegaladvice.com/law-articles/singapore-fake-news-protection-online-falsehoods-manipulation/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR120A5z0qoqU_DtHU4GSRBpbw2mk76czMuN8k-ClNrTQ6trlH5W2m6LzP0_aem_NR6Px_bvWN__0ud7uzZ29w.
Stanford University. (2022). The lgacy of January 6. Retrieved from https://fsi.stanford.edu/news/legacies-january-6.
Tanikawa, M. (2017). What is news? What is the newspaper? The physical, functional, and stylistic transformation of print newspapers, 1988-2013. International Journal of Communication, 11(2017), 3519-3540.
Vosoughi, S., Roy D., & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359(6380), 1146-1151.
Wardle, C. (2017). Fake news: It’s complicated. Retrieved from https://medium.com/1st-draft/fake-news-its-complicated-d0f773766c79.
Wardle, C., & Derakhshan, H. (2017). Information disorder: Toward an interdisciplinary framework for research and policy making. Strasbourg: Council of Europe.
West, D. M. (2017). How to combat fake news and disinformation. Retrieved from https://www.brookings.edu/articles/how-to-combat-fake-news-and-disinformation.
World Health Organization. (2022). Collaboration is key to countering online misinformation about noncommunicable diseases. Retrieved from https://www.who.int/europe/news/item/20-10-2022-collaboration-is-key-to-countering-online-misinformation-about-noncommunicable-diseases--new-who-europe-toolkit-shows-how.
Zelizer, B. (2005). Definitions of journalism. In G. Overholser & K. H. Jamieson (Eds.), Institutions of American democracy: The press (pp. 66-80). New York: Oxford University Press.
