ความกตัญญูกตเวทีต่อพ่อแม่ในฐานะเครื่องมือปลูกฝังจริยธรรมแก่ลูกตามนัยพระพุทธศาสนา

Abstract

บทความนี้กล่าวถึงความกตัญญูกตเวทีตามที่พระพุทธเจ้าเคยตรัสสอนเอาไว้ โดยเอกสารที่ใช้อ้างอิงส่วนใหญ่จะเป็นเอกสารชั้นต้นของพระพุทธศาสนาเถรวาท ความกตัญญูกตเวทีมาจากคำภาษาบาลีคือ "กตัญญุตา" และ "กตเวทิตา" คำแรกหมายถึงรู้คุณบุรพาการี หรือผู้มีอุปการคุณแก่เรา ส่วนอีกคำหมายถึงการตอบแทนคุณ ในกรณีของพ่อแม่กับลูก การเข้าใจว่า พ่อแม่เป็นพรหม บูรพาจารย์ และอาหุไนยบุคคล เรียกว่า กตัญญูกตเวทีแก่ลูกคือ การทำให้ลูกได้เข้าใจว่าพ่อแม่มีคุณและหาทางแทนคุณด้วยการเลี้ยงดูท่านตอบแทน ฉะนั้นความกตัญญูกตเวทีไม่ใช่ความต้องการส่วนตัวของใคร แต่เป็นการตระหนักรู้ในคุณธรรมของมนุษยชาติ ลูกที่มีความกตัญญูกตเวทีไม่เพียงแต่จะรู้คุณและแทนคุณพ่อแม่เท่านั้น แต่จะมีบุคลิกภาพ ต่อไปนี้เวลาปฏิบัติต่อพ่อแม่ด้วย เช่น มีสัมมาคารวะ สุภาพ อ่อนโยน เห็นอกเห็นใจ เชื่อฟัง รู้หน้าที่ และมีจิตอาสา เป็นต้น