การซ้อนนิทานกับการนำเสนอคำสอนในวรรณคดีชาดกของไทย

Abstract

บทความนี้มุ่งศึกษาการนำเสนอคำสอนผ่านการซ้อนนิทานในวรรณคดีชาดกของไทย 9 เรื่อง ได้แก่ สรรพสิทธิชาดก ทุกัมมานิกชาดก สุรัพภชาดก ศรีวิชัยชาดก ธนัญชัยบัณฑิตชาดก นกกระจาบกลอนสวด ลิลิตศรีวิชัยชาดก สรรพสิทธิ์คำฉันท์ และ ปทุมชาดกว่าด้วยกลแห่่งสตรี ผลการศึกษาพบว่า วรรณคดีชาดกเหล่านี้ใช้การซ้อนนิทานเพื่อนำเสนอหลักธรรมทางพุทธศาสนาาในเรื่องปัญญา การคบคน กรรมวิบาก และการำเพ็ญจิต และแสดงให้เห็นปัญญาบารมีของพระโพธิสัตว์์ การซ้อนนิทานมีทั้งเพื่อตั้งคำถาม เพิ้อเป็นอุทาหรณ์์ เพื่อแสดงอดีตชาติแะเพื่ออธิบายเปรียบบเทียบ ซุ่งทำให้การนำเสนอคำสอนมีการผูกเรื่องให้มีเงื่่อนไขซับซ้อนชวนติดตาม กระตุ้นให้เกิดการตีความคำสอน มีการผูกเรื่องให้มีเงื่อนไขซับซ้อนชวนติดตาม กระตุ้นให้เกิดการตีความคำสอนและสดงให้เห็นตัวย่างคำสอนหลากหลาย การซ้อนนิทานจึงเป็นกลวิธ๊ที่กระตุ้นให้ผู้เสพได้ใช้ปัญญาพิจารณาสาระของคำสอนได้อย่างน่าสนใจ