ลิลิตกระบวนพยุหยาตราสถลมารคและชลมารค: จากพระราชพิธีสู่วรรณคดีเฉลิมพระเกียรติ

Abstract

บทความนี้มุ่งศึกษาวิเคราะห์วรรณคดีเรื่องลิลิตกระบวนพยุหยาตราสถลมารคและชลมารค พระนิพนธ์ในสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ในฐานะวรรณคดีเฉลิมพระเกียรติ ผลการศึกษาพบว่า การนาเสนอภาพการเสด็จพระราชดาเนินของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวไปถวายผ้าพระกฐินโดยกระบวนพยุหยาตราในลิลิตเรื่องนี้มีการผสานคติต่างๆ เกี่ยวกับพระมหากษัตริย์มาใช้ในการพรรณนาอย่างมีวรรณศิลป์ เพื่อสรรเสริญพระเกียรติคุณอันยิ่งใหญ่ของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวในฐานะพระมหากษัตริย์ผู้ทรงหลอมรวมความเป็นธรรมราชา พญาจักรพรรดิราช และพระโพธิสัตว์ ไว้รวมกัน ทาให้ลิลิตเรื่องนี้เป็น “วรรณคดีเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว” อย่างสมบูรณ์

Lilit on the Royal Kathin Land and Water Processions: From a Royal Ceremony to a Eulogy for King

Thaneerat Jatuthasri

This paper aims to examine Lilit on the Royal Kathin Land and Water Processions by the Supreme Patriarch H.R.H. Prince Paramanujitajinorasa as a eulogy for king. The study reveals that this text combines various conceptions of kingship to present and describe the royal kathin processions of King Rama III. As a grand eulogy, the text artistically depicts and glorifies King Rama III as a Dharmaraja, a Cakravartin as well as a Bodhisattva.