การศึกษาความหมายของชื่อกระเจี๊ยบ

Abstract

บทความนี้สืบเนื่องจากโครงการวิจัยเรื่อง การตั้งชื่อภาษาไทยของผักพื้นบ้านในจังหวัดสระบุรี จากข้อมูลของโครงการวิจัยฯ พบว่ากระเจี๊ยบเป็นผักพื้นบ้านที่มีชื่อแปรมากที่สุด บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการจำแนกประเภทของผักพื้นบ้านชนิดนี้ โดยใช้แนวคิดทางอรรถศาสตร์ ได้แก่ วิธีการวิเคราะห์องค์ประกอบ วิธีการจัดจำพวกแบบชาวบ้าน และวิธีการจำแนกประเภท อีกทั้งยังศึกษาโครงสร้าทางความหมายของชื่อแปรของกระเจี๊ยบด้วย ผลการศึกษาการจำแนกประเภทของกระเจี๊ยบพบว่ามี 2 แบบ ได้แก่ การจำแนกประเภทแบบตรง และการจำแนกประเภทแบบเปรียบ การจำแนกประเภทแบบตรงจำแนกออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มปอ และ กลุ่มผัก ส่วนการจำแนกประเภทโดยเปรียบเทียบจำแนกออกเป็น 3 กลุ่มได้แก่ กลุ่มกระเจี๊ยบ กลุ่มถั่วและกลุ่มมะเขือ อย่างไรก็ตาม การจำแนกประเภทของกระเจี๊ยบในแต่ละชุมชนแตกต่างกันอย่างเป็นระเบบ ผลการวิเคราะห์โครงสร้างทางความหมายของชื่อกระเจี๊ยบพบว่ามี 2 แบบได้แก่ โครงสร้างเดี่ยวและโครงสร้างขยาย โครงสร้างขยายประกอบด้วยสี กลุ่มชาติพันธุ์ ชื่อพืช และลักษณะเฉพาะ ซึ่งเป็นมิติที่ทำให้่กระเจี๊ยบถูกจำแนกเป็นคนละประเภทกัน การจำแนกประเภทที่แตกต่างกันนี้แสดงถึงโลกทัศน์ของคนในแต่ละพื้นที่ การระบุชนิดของผักพื้นบ้านของผู้พูดแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์สะท้อนให้เห็นระบบความคิดที่ต่างกัน