ตรรกศาสตร์ของปรัชญานยายะ

Abstract

กาคิดหาเหตุผลอย่างเป็นระบบ มิใช่เกิดขึ้นแต่ในซีกโลกตะวันตกเท่านั้น ในตะวันออกหรืออินเดียก็มีปราชญ์ผู้คิดและใช้เหตุผลเช่นเดียวกับทางตะวันตก เป็นเรื่องแปลกแต่จริงว่า ปราชญ์ของซีกโลกทั้งสอง มีความคิดในการใช้เหตุผลเหมือนกันมากในบางจุด แต่ก็มีประเด็นที่แตกต่างกันมาก อย่างไรก็ตาม ช่วงเวลาการเกิดขึ้นของการใช้เหตุผลของทั้งสองระบบก็ห่างกันมาก กล่าวคือ ปรัชญานยายะเกิดในราวก่อน ค.ศ.600 ส่วนอาริสโตเติลเกิดในราวก่อน ค.ศ.300 ดังนั้นการที่มีปราชญ์ตะวันตกมองว่า ปรัชญานยายะลอกเลียนการใช้เหตุผลของอาริสโตเติล จึงเป็นการพูดแบบไร้หลักฐาน แต่เพื่อให้เห็นรูปแบบการหาเหตุผลของปรัชญานยายะอย่างชัดเจน ผู้เขียนจึงขอเสนอการอนุมานในปรัชญานยายะพร้อมทั้งเปรียบเทียบให้เห็นความเหมือนและความต่างกับการใช้เหตุผลแบบอาริสโตเติล