ดอกบัวในเปลวเพลิง: แนวทางการสร้างสันติภาพท่ามกลางเปลวสงคราม ของ ติช นัท ฮันห์ ภิกษุเซนแห่งเวียดนาม

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการสร้างสันติภาพในทรรศนะของติช นัท ฮันห์ ภิกษุในพระพุทธศาสนานิกายเซน แห่งประเทศเวียดนาม ซึ่งจากการศึกษาพบว่า ติช นัท ฮันห์ ได้นำเสนอขั้นตอนไว้ 3 ประการ คือ 1) เริ่มต้นจากการสร้างสันติภาพภายในจิตใจด้วยการฝึกเจริญสติในทุกอิริยาบถ 2) เมื่อเกิดความรู้สึกทางลบ ให้ปฏิบัติภาวนาเพื่อเปลี่ยนแปลงและเยียวยาจิตใจ และหล่อเลี้ยงเมล็ดพันธุ์ที่ดีงามในจิตใจ และ 3) เมื่อเกิดสันติภาพภายในจิตใจแล้ว ให้น้อมนำไปสู่การสร้างสันติภาพในวิถีชีวิตและสังคมภายนอกด้วยสันติวิธีและการมีปัญญาหยั่งเห็นสัจธรรม “ปฏิจจภาวะ”
นอกจากนี้ แนวทางการสร้างสันติภาพที่วิเคราะห์จากกิจกรรมและการทำงานเพื่อสันติภาพของติช นัท ฮันห์ ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันพบว่า ติช นัท ฮันห์ ให้ความสำคัญกับการแก้ปัญหาความรุนแรงเชิงโครงสร้าง ด้วยการทำงานด้านพัฒนาสังคมและการช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม รวมไปถึงการนำพระพุทธศาสนาประยุกต์เข้ากับวิถีชีวิตและการทางานเพื่อสังคม รวมทั้งการแก้ปัญหาความรุนแรงทางตรง โดยการรณรงค์เพื่อต่อต้านสงครามและความรุนแรงในรูปแบบต่างๆ ผ่านทางการเขียนและพิมพ์หนังสือ รวมทั้งการแสดงปาฐกถาเพื่อสันติภาพต่อนานาประเทศ รวมไปถึงการให้ความสำคัญกับการสร้างสันติภาพภายในจิตใจและการสร้างชุมชนแห่งสันติภาพด้วยการอบรมภาวนาตามแนวทางของหมู่บ้านพลัมในปัจจุบัน ซึ่งแนวทางการสร้างสันติภาพของติช นัท ฮันห์ ได้ทำการประยุกต์และบูรณาการแนวคิดทางพระพุทธศาสนาเข้ากับศาสตร์ร่วมสมัย โดยเฉพาะหลักการของสันติวิธี รวมไปถึงแนวคิดหรืออิทธิพลจากปัจจัยอื่นๆ ได้อย่างกลมกลืนและมีประสิทธิภาพ จนกระทั่งเกิดเป็นแนวคิดและแนวปฏิบัติเพื่อการสร้างสันติภาพที่เป็นเอกลักษณ์ตามแนวทางของ “พระพุทธศาสนาเพื่อสังคม” เพื่อให้สนองตอบต่อวิถีชีวิตของคนในสังคมยุคปัจจุบัน