ปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับการจำกัดสิทธิในการเรียกร้องเอาทรัพย์มรดก ของพระภิกษุตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1622

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์ถึงปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับการจำกัดสิทธิในการเรียกร้องเอาทรัพย์มรดกของพระภิกษุ ตามมาตรา 1622 ให้สอดคล้องกับสภาพของสังคมพระสงฆ์ไทย ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยวิธีการศึกษาค้นคว้าเชิงเอกสารเป็นหลัก ได้แก่ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 และรัฐธรรมนูญแห่งญี่ปุ่น ค.ศ. 1947 เครื่องมือที่ใช้วิจัย ได้แก่ แบบบันทึกข้อมูล และแบบประเมินคุณภาพเอกสาร ใช้เทคนิคการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพและนำเสนอข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า มาตรา 1622 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ของไทย กำหนดให้พระภิกษุไม่มีสิทธิรับมรดกในฐานะทายาทโดยธรรม แต่สามารถรับมรดกผ่านพินัยกรรมได้ กฎหมายนี้สอดคล้องกับหลักคำสอนทางพุทธศาสนา ที่เน้นให้พระสงฆ์ละทิ้งความยึดมั่นในทรัพย์สินทางโลก เพื่อลดภาระที่อาจขัดขวางการปฏิบัติธรรม เหตุผลสำคัญของกฎหมายนี้ ได้แก่ 1. ป้องกันการใช้สถานะพระภิกษุเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ 2. ลดความขัดแย้งในครอบครัวเรื่องการแบ่งมรดก 3. คงความบริสุทธิ์ของพระภิกษุ อย่างไรก็ตาม การจำกัดสิทธินี้อาจขัดกับหลักสิทธิมนุษยชน เนื่องจากเป็นการปิดกั้นสิทธิของบุคคลตามสถานะทางศาสนา และอาจทำให้เกิดปัญหาความขัดแย้งในครอบครัว โดยเฉพาะหากไม่มีพินัยกรรมระบุสิทธิของพระภิกษุอย่างชัดเจน ผลทางกฎหมายของมาตรา 1622 คือ พระภิกษุไม่มีสิทธิเรียกร้องมรดกในฐานะทายาทโดยธรรม แต่หากมีพินัยกรรม พระภิกษุยังสามารถรับมรดกได้ นอกจากนี้ หากพระภิกษุสึกจากสมณะเพศ สิทธิในการเป็นทายาทโดยธรรมจะกลับคืนมา แต่จะไม่สามารถเรียกร้องทรัพย์สินย้อนหลังได้ ปัญหาหลักที่เกิดขึ้นจากกฎหมายนี้ คือความไม่เข้าใจเกี่ยวกับพินัยกรรมและการตีความที่อาจนำไปสู่ข้อพิพาท โดยสรุป กฎหมายนี้มีเป้าหมายเพื่อรักษาความเป็นสมณะของพระภิกษุ แต่ยังเปิดช่องให้ได้รับมรดกผ่านพินัยกรรม ซึ่งช่วยลดข้อขัดแย้งและรักษาความเป็นธรรมแก่ทุกฝ่าย