พลังพลเมืองกับการปฏิรูปประชาธิปไตยจากฐานราก

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทและศักยภาพของพลังพลเมืองในการขับเคลื่อนประชาธิปไตยจากระดับฐานรากในบริบทของสังคมไทยร่วมสมัย โดยเริ่มจากการวิเคราะห์แนวคิดพื้นฐานของประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วมและประชาธิปไตยจากล่างขึ้นบน เพื่อทำความเข้าใจความหมาย ขอบเขต และลักษณะของการมีส่วนร่วมทางการเมืองที่มิได้จำกัดอยู่เพียงการใช้สิทธิเลือกตั้ง แต่ครอบคลุมถึงกระบวนการเรียนรู้ การตั้งคำถามการรวมกลุ่ม และการผลักดันนโยบายสาธารณะในลักษณะที่ประชาชนเป็นผู้กำหนดทิศทางของสังคมตนเอง จากการศึกษาพบว่า พลังพลเมืองมีบทบาทสำคัญในการตั้งคำถาม ท้าทาย และตรวจสอบโครงสร้างอำนาจเดิม โดยอาศัยการรวมกลุ่มของชุมชน ท้องถิ่น และเครือข่ายทางสังคม ซึ่งทำให้ประชาธิปไตยมิใช่เพียงระบบที่รัฐออกแบบ หากแต่เป็นกระบวนการที่ประชาชนต้องมีส่วนร่วมอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านการออกแบบ ปกป้องและพัฒนาให้สอดคล้องกับบริบทของสังคมไทย บทความเสนอว่า การสร้างประชาธิปไตยที่มีความยั่งยืนจำเป็นต้องตั้งอยู่บนฐานของการเสริมสร้างอำนาจให้แก่ประชาชน การเปิดพื้นที่สาธารณะสำหรับการมีส่วนร่วม และการสร้างวัฒนธรรมทางการเมืองแบบใหม่ที่ยึดโยงกับหลักความเสมอภาค ความยุติธรรม และความเป็นเจ้าของอำนาจในทุกระดับของสังคม อันจะนำไปสู่การปฏิรูปทางการเมืองที่หยั่งรากลึกทั้งในเชิงโครงสร้างและวิถีชีวิตของผู้คนอย่างแท้จริง