แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต 2

บทคัดย่อ

ภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณ เป็นพฤติกรรมที่จำเป็นในการสร้างแรงจูงใจจากภายในบุคคลและผู้อื่น ทำให้รู้สึกถึงการตอบสนองผ่านการทำงานในองค์กร ซึ่งปัจจุบันผู้บริหารเป็นครูรุ่นใหม่ที่นิยมเรียนสายบริหาร ทำให้มีผู้บริหารรุ่นใหม่ที่ยังขาดประสบการณ์ในการทำงาน ผู้บริหารสถานศึกษาไม่มีวิสัยทัศน์ ขาดจิตวิญญาณของผู้บริหาร ไม่มีทักษะในด้านการบริหารสถานศึกษา ขาดศีลธรรม ขาดความรัก ความศรัทธาในวิชาชีพ ส่งผลต่อการทำงานที่ไม่ชัดเจน ขาดความไว้วางใจจากผู้ใต้บังคับบัญชา ผู้วิจัยจึงได้สนใจที่จะศึกษาแนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต 2 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษา และ 2) ศึกษาแนวทางพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต 2 ใน 5 ด้าน ได้แก่ ด้านความศรัทธา  ด้านความหวัง  ด้านพลังอำนาจ  ด้านความไว้วางใจ และด้านความหมายในชีวิต การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ (Mixed Method) ประชากรที่ใช้ในการวิจัยคือ ครูโรงเรียนขนาดกลาง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 2 กรุงเทพมหานคร ปีการศึกษา  2562  จำนวนทั้งหมด 688 คน  โดยผู้วิจัยกำหนดขนาดตัวอย่างจากการเปิดตารางสำเร็จรูปของ  Krejcie & Morgan  ได้จำนวนตัวอย่าง  242 คน และทำการสุ่มอย่างง่าย  เพื่อหาสัดส่วนแต่ละโรงเรียน  เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ  แบบสอบถามแบบมาตราส่วนประมาณค่า  5 ระดับ มีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.98 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ ผู้บริหารโรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต  2 ในปีการศึกษา 2562 จำนวน 3 คน      ทำการสุ่มแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างและทำการสัมภาษณ์ผู้บริหารสถานศึกษาและทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า  1) การพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 2 โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (  = 4.60)  เมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ ด้านพลังอำนาจ ( =4.66) รองลงมาคือ ด้านความศรัทธา (  =4.63) และด้านความไว้วางใจ (  = 4.63) ส่วนด้านความหวัง (   = 4.58) ส่วนด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ด้านความหมายในชีวิต (  = 4.49)  2) ข้อเสนอแนะการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษา ในด้านความศรัทธา พบว่า  ผู้บริหารควรสร้างบรรยากาศการทำงานให้มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่กระตุ้นบรรยากาศของการพัฒนาตนเอง  ด้านความหวัง   พบว่า  ผู้บริหารควรมีคุณธรรม จริยธรรม สามารถสร้างให้เกิดขึ้นในองค์กร ด้านพลังอำนาจ  พบว่า  ผู้บริหารควรมีความกล้าหาญ กล้าที่จะตัดสินใจ และมีทักษะในการแก้ปัญหาที่ดี ด้านความไว้วางใจ  พบว่า  ผู้บริหารควรแสดงออกถึงการให้อภัย ยอมรับใน ข้อผิดพลาด ให้โอกาสผู้ร่วมงาน  และด้านความหมายในชีวิต  พบว่า ผู้บริหารควรตระหนักรู้ถึงคุณค่าภายในตนเองเพื่อตั้งเป้าหมายในการดำเนินชีวิต ประโยชน์จากการวิจัยนี้ เป็นข้อมูลในการพัฒนาตนเองของผู้บริหาร เพื่อนำมาบริหารครู บุคลากรในสถานศึกษาให้เกิดความเชื่อมั่น ศรัทธา ความหวัง มีพลังอำนาจ ความไว้วางใจและมีความหมายในชีวิตจากผู้บังคับบัญชา และช่วยกันสร้างพลังขับเคลื่อนให้องค์กรพัฒนาให้ดียิ่งขึ้น