การดำเนินคดีสิทธิในที่ดินของศาลปกครองไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้ มุ่งนำเสนอเกี่ยวกับการดำเนินคดีสิทธิในที่ดินของศาลปกครองไทย ซึ่งเป็นคดีที่มีเนื้อหาคาบเกี่ยวระหว่างกฎหมายปกครองและกฎหมายแพ่ง คณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอำนาจหน้าที่ระหว่างศาลยังไม่อาจแก้ปัญหาการนำคดีเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินมาสู่ศาล คดีสิทธิในดินเป็นคดีที่มีเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือหน่วยงานทางปกครองเข้ามาเกี่ยวข้อง เป็นเรื่องการตรวจสอบการใช้อำนาจของเจ้าหน้าที่รัฐหรือหน่วยงานทางปกครองเกี่ยวกับการดำเนินกิจการทางปกครอง และเป็นคดีที่มีข้อโต้แย้งเกี่ยวกับกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองในที่ดิน รูปคดีจะต่อสู้กันด้วยพยานหลักฐานทางเทคนิคและผู้เชี่ยวชาญ ราษฎรทั่วไปที่ต่อสู้คดีกับฝ่ายรัฐจะตกอยู่ในภาวะเสียเปรียบทางคดี ศาลยุติธรรมใช้ระบบกล่าวหา ฝ่ายราษฎรจะถูกกฎหมายปิดปาก เพราะภาระการพิสูจน์ตกฝ่ายราษฎร ตามมาตรา 127 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง และศาลยุติธรรมไม่อาจพิพากษาเกินคำฟ้องหรือคำขอตามมาตรา 142 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ขณะที่ศาลปกครองระบบไต่สวนตามระเบียบของที่ประชุมใหญ่ตุลาการในศาลปกครองสูงสุดว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2543 ข้อ 5 วรรคแรก จึงมีอำนาจในการค้นหาความจริงได้มากกว่าศาลยุติธรรม และศาลปกครองมีอำนาจในการพิจารณาพิพากษาคดีสิทธิแห่งทรัพย์สินใดๆ ตามพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 มาตรา 9 วรรคหนึ่ง และมาตรา 71 (4) และมีอำนาจวินิจฉัยประเด็นเรื่องกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองอันเป็นประเด็นรองแห่งคดีได้ตามระเบียบของที่ประชุมใหญ่ตุลาการในศาลปกครองสูงสุดว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2543 ข้อ 41 วรรคสอง คดีเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินจึงเป็นคดีที่ควรอยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง