คุณลักษณะและบทบาทของพิณเปี๊ยะในสังคมดนตรีล้านนาร่วมสมัย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาคุณลักษณะทางกายภาพ องค์ประกอบ ระบบเสียง เทคนิคการบรรเลงและบทบาทของพิณเปี๊ยะในสังคมดนตรีล้านนาร่วมสมัย โดยเป็นการศึกษาองค์ความรู้จากศิลปินเปี๊ยะทั้ง 5 คน ผลการศึกษาพบว่า ลักษณะทางกายภาพและองค์ประกอบของพิณเปี๊ยะ ประกอบด้วย หัวเปี๊ยะ กันเปี๊ยะ ก้ำอก หลักเปี๊ยะ กะโหล้ง ไม้เก๊น สายฮัด สายเปี๊ยะ สายหน่อง ระบบเสียงของเปี๊ยะ 2 สาย สายป๊อกและสายจกเป็นคู่ 4  คือ โน้ต “ซ” (G) และโน้ต “ด” (C)  เปี๊ยะ 4 สาย สายป๊อกและสายจก เป็นคู่ 4 และคู่ 5 เสียงของสายเปล่าทั้ง 4 สาย คือ โน้ต “ล ด ร ซ” (A C D G) จากการศึกษาเทคนิคการบรรเลงพิณเปี๊ยะของศิลปินทั้ง 5 คน พบว่า เทคนิคการบรรเลงพิณเปี๊ยะ 2 สาย และ 4 สาย ในปัจจุบัน มีความหลากหลาย ประกอบด้วยเทคนิคหลักในการบรรเลง 7 เทคนิค แต่ละเทคนิคมีการแบ่งแยกรายละเอียดที่แตกต่างกัน เปี๊ยะ 2 สาย ประกอบด้วยเทคนิค ป๊อก จก อุ่มไข ฮูด เต็ก สะต๊ก และลั่นนิ้ว และเปี๊ยะ 4 สาย ประกอบด้วยเทคนิค ป๊อก จก อุ่มไข ฮูด เต็ก สะบัด และกวิ๊น จากการศึกษาบทบาทของพิณเปี๊ยะในสังคมดนตรีล้านนาร่วมสมัย พบว่า พิณเปี๊ยะในปัจจุบันได้ถูกปรับเปลี่ยนบทบาทหน้าที่ในสังคมดนตรีล้านนาสมัยใหม่ โดยมีบทบาทในการพัฒนาดนตรีร่วมสมัย มีบทบาทในการเป็นดนตรีเพื่อสังคมในการแสดงโดยผ่านเทคโนโลยีดนตรีและการบันทึกเสียง และมีบทบาทในการนำเสนอภาพลักษณ์พิณเปี๊ยะในฐานะตัวแทนวัฒนธรรมดนตรีล้านนาบนสื่อต่าง ๆ ทั้งในภาพยนตร์ ละคร และสื่อสังคมออนไลน์