กลไกการจัดการศึกษาเพื่อสร้างอัตลักษณ์นายทหารสัญญาบัตรภายใต้ภัยคุกคามในอนาคต

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “กลไกการจัดการศึกษาเพื่อสร้างอัตลักษณ์นายทหารสัญญาบัตรภายใต้ภัยคุกคาม” มีวัตถุประสงค์เพื่อสืบค้นกลไกการศึกษาของโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าที่ส่งผลต่อการสร้างอัตลักษณ์ของนักเรียนนายร้อยและเสนอแนะกลไกการจัดการศึกษาชุดใหม่เพื่อสร้างอัตลักษณ์ของนายทหารสัญญาบัตรที่สอดคล้องกับภารกิจและแนวโน้มของภัยคุกคามในอนาคต งานวิจัยฉบับนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ รวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์  รวมทั้งการค้นคว้าเอกสารจากแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้  การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการเชื่อมโยงกับแนวคิดของ  มิเชล ฟูโกต์  ทฤษฎีผู้ตามของโรเบิร์ต อี. เคลลี (Robert E. Kelley) และ ทฤษฎีผู้นำของเคิร์ท เลวิน (Kurt Lewin) และแนวคิดเรื่องเกี่ยวกับ อัตลักษณ์

           จากการศึกษากลไกการจัดการศึกษาของโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าพบว่า กลไกการเสริมสร้างคุณลักษณะผู้นำ ปลูกฝังอุปนิสัย วินัย จิตวิทยาและการนำทหาร   โดยกรมนักเรียนนายร้อยรักษาพระองค์ เป็นกลไกที่มีความสำคัญมากที่สุดต่อการสร้างตัวตนทางทหารของนักเรียนนายร้อย ซึ่งจะถูกสร้างผ่านความเหนื่อย ภาวะที่ถูกกดดัน จากระบบนักเรียนนายร้อยใหม่ และจากการให้ปฏิบัติซ้ำๆ เพื่อให้เกิดความเคยชินต่อการควบคุม  ระบบนักเรียนบังคับบัญชา จะสร้างอัตลักษณ์ความเป็นผู้นำให้กับนักเรียนนายร้อยที่กำลังจะสำเร็จการศึกษา  กลไกทางการศึกษาจะสร้างอุดมการณ์ เพื่อมาครอบงำจิตใจผ่านคำขวัญและการปฏิญาณตน การต่อต้านขัดขืนมีน้อยมาก เนื่องจากกฎการลงโทษที่เข้มงวด และกลัวการไม่ได้รับการยอมรับจากรุ่นพี่

           จากการศึกษานายทหารสัญญาบัตรที่สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าไม่เกิน 2 ปี  พบว่า กลไกการศึกษาในภาคการเสริมสร้างคุณลักษณะผู้นำ ประกอบด้วย ระบบนักเรียนนายร้อยใหม่ ระบบนักเรียนบังคับบัญชา ระบบอาวุโส และอุดมการณ์ทหาร  ส่งผลต่ออัตลักษณ์ความเป็นผู้นำแบบผสมผสานระหว่างผู้นำแบบประชาธิปไตยและผู้นำแบบเผด็จการ คือเป็นผู้นำแบบประชาธิปไตยในลักษณะ การกระจายอำนาจและความรับผิดชอบตามสายการบังคับบัญชา  มอบหมายงานให้ผู้ใต้บังคับบัญชามีอำนาจในการตัดสินใจในบางเรื่อง และให้โอกาสผู้ใต้บังคับบัญชามีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็น ส่วนการตัดสินใจขั้นสุดท้ายนั้นมีลักษณะแบบผู้นำเผด็จการคือจะไม่ใช้เสียงส่วนใหญ่ของผู้ใต้บังคับบัญชา  ซึ่งนายทหารสัญญาบัตรจะเป็นผู้ตัดสินใจในขั้นตอนสุดท้ายด้วยตนเองเพราะเป็นผู้รับผิดชอบต่อความสำเร็จหรือความล้มเหลว อัตลักษณ์ความเป็นผู้ตามของนายทหารสัญญาบัตรมีรูปแบบผู้ตามที่มีประสิทธิผล สามารถบริหารจัดการตนเองได้ดี มีความรับผิดชอบต่องาน แสวงหาความรู้ใหม่เสมอ กล้าคิดแสดงความคิดเห็นถ้าได้รับโอกาส และสามารถปฏิบัติงานได้โดยไม่ต้องการการกำกับดูแลอย่างใกล้ชิด อัตลักษณ์ร่วมซึ่งเกิดจากการแต่งกายและเครื่องแบบทหารสีเขียว ได้สร้างความรู้สึกความเป็นพวกพ้อง    

           ภัยคุกคามในอนาคตเปลี่ยนรูปแบบจากการรบเผชิญหน้ากัน เปลี่ยนเป็นการรบที่ไม่เผชิญหน้ากันโดยตรง เป็นการรบกันที่จิตใจ ผู้นำต้องรู้จักปรับเปลี่ยนพลิกแพลงความรู้ ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม ผู้ตามมีหน้าที่ปฏิบัติตามสิ่งที่ผู้นำตัดสินใจ และบรรเทาความเสียหายจากความผิดพลาดของผู้บังคับบัญชา ดังนั้นโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าจึงจำเป็นต้องปรับกลไกการจัดการศึกษา ประกอบด้วยระบบการคัดกรองบุคคลก่อนเข้ารับการศึกษา ระบบคัดเลือกนักเรียนนายร้อยเป็นนายทหารสัญญาบัตร วิธีการเรียนการสอนที่เน้นการคิดวิเคราะห์ เพื่อสร้างอัตลักษณ์ให้นายทหารสัญญาบัตรสามารถตอบรับกับภัยคุกคามได้ในทุกรูปแบบ