การปรับปรุงกฎหมายว่าด้วยอำนาจในการวิสามัญฆาตกรรม

บทคัดย่อ

อำนาจในการวิสามัญฆาตกรรมนั้นถือเป็นอำนาจในการใช้มาตรการขั้นสุดท้ายของเจ้าพนักงานผู้รักษากฎหมายใช้ในการจับกุมผู้ต้องสงสัยหรืออาชญากรซึ่งควรจะอยู่ภายใต้ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 83 วรรคสาม ซึ่งการปฏิบัติตามหลักการของมาตราดังกล่าวย่อมเป็นการคุ้มครองสิทธิในการมีชีวิตของประชาชนยิ่งไปกว่าหลักการของประมวลกฎหมายอาญามาตรา 68 ทว่า เมื่อประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตราดังกล่าวนั้นมิได้มีบัญญัติอำนาจไว้โดยเฉพาะ การวินิจฉัยถึงการกระทำวิสามัญฆาตกรรมของเจ้าพนักงานนั้นจึงยึดถือแนวทางปฏิบัติตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 68 เป็นหลักตลอดมา ดังนั้น บทความนี้มีข้อเสนอแนะคือ

1. เสนอให้ผู้ตรวจการแผ่นดินใช้อำนาจตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พ.ศ. 2560) มาตรา 231(1) เสนอเรื่องพร้อมส่งความเห็นไปยังศาลรัฐธรรมนูญเพื่อให้พิจารณาว่าประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 83 วรรคสามนั้นมีปัญหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญหรือไม่ เนื่องจากขาดรายละเอียดในทางปฏิบัติโดยเฉพาะในเรื่องของการวิสามัญฆาตกรรม
2. ควรจะบัญญัติเพิ่มเติมวรรคสี่ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 83 ว่า “การใช้กำลังตามวรรคสามนั้นหากเป็นการวิสามัญฆาตกรรมแล้วจะต้องเป็นกรณีที่ผู้จะถูกจับใช้กำลังประทุษร้ายอันใกล้จะถึงแก่ชีวิตของเจ้าพนักงานผู้กระทำการจับหรือของบุคคลอื่นและจะใช้วิธีการดังกล่าวได้ต่อเมื่อพบว่าวิธีการอื่นใดที่รุนแรงน้อยกว่านั้นซึ่งได้นำมาใช้ป้องปัดภยันตรายดังกล่าวแล้วใช้ไม่ได้ผลอีกต่อไปเท่านั้น” และ
3. เจ้าพนักงานดังกล่าวจะต้องระลึกเสมอว่าการที่อำนาจในการวิสามัญฆาตกรรมมีปรากฏในกฎหมายนั้นมิได้หมายความว่าเป็นการสนับสนุนให้เจ้าพนักงานกระทำการดังกล่าวแต่เป็นการชี้ให้เห็นว่าการกระทำวิสามัญฆาตกรรมนั้นหากเป็นไปเพื่อปกป้องชีวิตของตนเองหรือของบุคคลอื่นใดแล้วย่อมไม่ถือเป็นความผิดทางอาญาเท่านั้น