กระบวนการในการจัดทำแผนชุมชนให้มีคุณภาพ กรณีศึกษาสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอบ้านนาเดิม สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอเคียนซา สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฏร์ธานี

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษากระบวนการในการจัดทำแผนชุมชนให้มีคุณภาพ ของสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอบ้านนาเดิม สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอเคียนซา สำนักงานพัฒนาชุมชน อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฏร์ธานี ซึ่งใช้วิธีการดำเนินการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative methods) โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกเป็นเครื่องมือเก็บข้อมูลจากพัฒนาการ พัฒนากร และผู้นำชุมชน ของสำนักงานพัฒนาชุมชน ทั้ง 3 อำเภอ  อำเภอละ 3 คน และผู้นำชุมชนทั้ง 3 อำเภอ อำเภอละ 1 คน รวมทั้งหมด 12 คน

ผลการวิจัย พบว่า (1) กระบวนการในการจัดทำแผนชุมชนของสำนักงานพัฒนาชุมชน อำเภอบ้านนาเดิม อำเภอเคียนซา และอำเภอไชยา ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ได้แก่ การวิเคราะห์ชุมชน วางแผนชุมชน การดำเนินการ การติดตามประเมินผล ซึ่งทั้ง  5 ขั้นตอนนี้จะเป็นกระบวนการที่ทั้ง 3 อำเภอยึดใช้เป็นมาตราฐานในการจัดทำแผนชุมชนในแต่ละครั้งเพื่อให้แผนชุมชนได้ผ่านการวิเคราะห์จากเวทีประชาคม และการมีส่วนร่วมของประชาชน และหน่วยงานอื่นๆ ที่มส่วนเกี่ยวข้องร่วมกันจัดทำแผนชุมชนเพื่อให้แผนชุมชนมีคุณภาพ (2) คุณภาพของแผนในการจัดทำแผนชุมชน ประกอบด้วย 6 ขั้นตอน ได้แก่ การใช้ข้อมูลพื้นฐานความจำเป็นครัวเรือน การมรส่วนร่วมของประชาชนหรือตัวแทนครัวเรือนมากกว่าร้อยละ 80 การมส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การมีแผนชุมชนเป็นลายลักษณ์อักษร มีการนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ประกอบการจัดทำแผน  มีกิจกกรมที่พึ่งตนเองอย่างน้อยร้อยละ 30 ของกิจกรรมในแผนชุมชนทั้งหมดที่นำไปปฏิบัติ  ซึ่งทั้ง 6 ขั้นตอนจะเป็นวิธีการประเมินแผนชุมชนให้คุณภาพตามมาตราการที่กรมการพัฒนาชุมชนได้วางไว้ในการจัดทำแผนชุมชน ซึ่งทั้ง 3 อำเภอใช้ใช้การประเมินแผนชุมชนหลังจากเสร็จสิ้นกระบวนการในการจัดทำแผนชุมชนแล้วทำให้แผนชุมชนออกมามีคุณภาพสามารถนำไปใช้ศึกษาชุมชนและผู้ที่สนใจในแผนชุมชนของชุมชนนั้น ๆ