แนวทางการพัฒนาระบบการจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ เพื่อดูแลคนพิการ

บทคัดย่อ

การศึกษาเรื่อง “แนวทางการพัฒนาระบบการจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ เพื่อดูแลคนพิการ” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะกระบวนการให้บริการการดำเนินงานจัดบริการผู้ช่วยคนพิการของเจ้าหน้าที่ในศูนย์บริการคนพิการระดับจังหวัดซึ่งเป็นผู้ปฏิบัติงานที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการดำเนินงานจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ ตามมาตรา 4 และมาตรา 20(10) แห่งพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการฯ และเพื่อศึกษาปัญหาอุปสรรคและข้อเสนอแนะในการพัฒนาระบบการจัดบริการผู้ช่วยคนพิการให้คนพิการอย่างเหมาะสม ผู้ศึกษาได้กำหนดการศึกษาแบบการวิจัยแบบผสมผสาน โดยการศึกษาเชิงปริมาณเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างเจ้าหน้าที่ในศูนย์บริการคนพิการระดับจังหวัดซึ่งเป็นผู้ปฏิบัติงานที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการดำเนินงานจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ จำนวน 77 คน โดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าสถิติ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบความแตกต่างของค่าเฉลี่ย ในส่วนเชิงคุณภาพเก็บข้อมูลจากผู้ช่วยคนพิการที่จดแจ้งและปฏิบัติหน้าที่ผู้ช่วยคนพิการ จำนวน 10 คน โดยใช้การสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง

                ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่างเจ้าหน้าที่ในศูนย์บริการคนพิการระดับจังหวัดฯ ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง มีอายุอยู่ระหว่าง 25-35 ปี สถานภาพโสด นับถือศาสนาพุทธ สมาชิกในครอบครัวส่วนใหญ่ไม่มีคนพิการ ระดับการศึกษาส่วนใหญ่ปริญญาตรี รายได้ต่อเดือนระหว่าง 15,001- 20,000 บาท ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเป็นพนักงานกองทุนส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ตำแหน่งนักพัฒนาสังคม ระยะเวลาการปฏิบัติงานสูงสุดคือ 2 ปี ส่วนใหญ่เจ้าหน้าที่ได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติงานจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ อยู่ในช่วงระยะเวลา 1-2 ปี และจำนวนผู้ช่วยคนพิการที่ปฏิบัติงานในแต่ละจังหวัดส่วนใหญ่มีจำนวน 14 คน สำหรับภาพรวมลักษณะกระบวนการให้บริการการดำเนินงานจัดบริการผู้ช่วยคนพิการของเจ้าหน้าที่ในศูนย์บริการคนพิการระดับจังหวัด ทั้ง 6 ด้าน อยู่ในระดับมาก โดยด้านที่จัดบริการผู้ช่วยคนพิการมากที่สุด คือ การให้บริการ การแนะนำ กำชับ การใช้แบบฟอร์มในการปฏิบัติงานของผู้ช่วยคนพิการ และด้านที่มีให้บริการน้อยที่สุด คือ การจัดส่งรายชื่อผู้เข้ารับการอบรมหลักสูตรผู้ช่วยคนพิการระดับพื้นฐาน พ.ศ. 2555 ให้กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ สำหรับภาพรวมของความคิดเห็นเกี่ยวกับการจัดบริการผู้ช่วยคนพิการของเจ้าหน้าที่ในศูนย์บริการคนพิการระดับจังหวัด 5 ด้าน อยู่ในระดับมาก ความคิดเห็นจากเจ้าหน้าที่ได้คะแนนสูงสุด คือ ด้านทรัพยากรมนุษย์ ด้านที่เห็นด้วยน้อยที่สุด คือ ด้านเกี่ยวกับผู้ปฏิบัติงานผู้ช่วยคนพิการ นอกจากนี้ ยังพบว่า ข้อมูลทั่วไปของกลุ่มตัวอย่างเจ้าหน้าที่ในศูนย์บริการคนพิการระดับจังหวัดฯ อาทิ เพศ อายุ สถานภาพ ศาสนา ไม่มีส่งผลกับลักษณะกระบวนการให้บริการการดำเนินงานจัดบริการผู้ช่วยคนพิการของเจ้าหน้าที่ในศูนย์บริการคนพิการระดับจังหวัด

จากผลการศึกษาผู้ช่วยคนพิการส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุมากที่สุด 79 ปี รายได้ประมาณ 5,000 – 12,000 บาทต่อเดือน ด้านระยะเวลาการปฏิบัติงานสูงสุด 10 ปี และน้อยสุด 1 ปี และส่วนใหญ่เคยเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อาสาสมัครสาธารณสุขกรุงเทพมหานคร และบางคนเป็นอาสาสมัครพัฒนาสังคม โดยผู้ช่วยคนพิการจะมีจำนวนคนพิการที่ต้องดูแลต่ำสุด จำนวน 1 คน ส่วนใหญ่จะดูแลคนพิการจำนวน 5 คน และมากที่สุด จำนวน 9 คน ส่วนใหญ่เห็นด้วยกับการมีคณะทำงานจัดบริการผู้ช่วยคนพิการประจำจังหวัด กลุ่มตัวอย่างมีข้อเสนอแนะในเรื่องต่าง ๆ ดังนี้ ควรมีการจัดฝึกอบรมเพิ่มเติมในเรื่องความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติงาน ความรู้เกี่ยวกับสิทธิคนพิการ ความรู้เกี่ยวกับการดูแลคนพิการใหม่ ๆ รวมทั้งให้มีการแลกเปลี่ยนความรู้ในการปฏิบัติงานผู้ช่วยคนพิการด้วยกัน ในส่วนความคิดเห็นของผู้ช่วยคนพิการ มีทั้งเห็นด้วยในเรื่องความเพียงพอของเนื้อหาการฝึกอบรมหลักสูตรฯ และมีบางส่วนที่ไม่เห็นด้วย โดยมีข้อเสนอให้มีการเพิ่มในเรื่องของเนื้อหาการฝึกอบรม การเพิ่มระยะเวลาในการจัดอบรมหลักสูตรฯ และข้อเสนอแนะในส่วนของด้านอื่น ๆ ผู้ช่วยคนพิการมีข้อเสนอว่าควรมีการประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับบริการผู้ช่วยคนพิการ การเพิ่มจำนวนผู้ช่วยคนพิการให้เพียงพอต่อความต้องการของคนพิการในแต่ละพื้นที่

ข้อเสนอแนะ ระดับนโยบาย กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ควรจัดสรรงบประมาณให้สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ สำหรับการอบรมเพิ่มเติมเสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับผู้ช่วยคนพิการให้กับผู้ช่วยคนพิการที่จดแจ้งเป็นผู้ช่วยคนพิการแล้ว ปีละ 1 ครั้ง ควรมีการปรับปรุงหลักสูตรผู้ช่วยคนพิการฯ ให้มีเนื้อหาที่เพียงพอต่อการนำมาใช้ปฏิบัติงานผู้ช่วยคนพิการได้อย่างพอเพียง เป็นมาตรฐาน สอดคล้องกับสถานการณ์ในปัจจุบัน องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น ควรเข้ามามีบทบาทในการทำงานเกี่ยวกับการจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ควรมีการประชาสัมพันธ์ให้ความรู้แก่คนในพื้นที่ และมีการทำงานบูรณาการกันกับองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อสร้างความเข้าใจให้กับคนในพื้นที่ในการจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ และแนวคิดเกี่ยวกับการจัดบริการผู้ช่วยคนพิการ