วรรณกรรมทางพระพุทธศาสนา เรื่องมหาเวสสันดรชาดกของไทยและลาว : การศึกษาเปรียบเทียบความขัดแย้ง และการแก้ไขปัญหาตามหลักอริยสัจสี่

บทคัดย่อ

          การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบที่มาความขัดแย้งและการแก้ไขปัญหา ตามหลักอริยสัจสี่ที่ปรากฏในมหาเวสสันดรชาดกของไทยและลาว โดยผู้วิจัยได้ดำเนินงานตามหลักอริยสัจสี่ ได้แก่ ขั้นทุกข์, ขั้นสมุทัย, ขั้นนิโรธ และขั้นมรรค เริ่มจากการศึกษาและวิเคราะห์พฤติกรรมของตัวละครในมหาเวสสันดรชาดกทั้ง 13 กัณฑ์ แล้วสรุปที่มาของความขัดแย้งของตัวละครตาม 5 กรอบแนวคิดหลัก คือ ความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับมนุษย์, ความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับสังคม, ความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ, ความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับอำนาจเหนือธรรมชาติ และความขัดแย้งที่เกิดภายในใจของตัวละคร ในส่วนของการแก้ไขปัญหาได้ยึดหลักตามอริยมรรค 8 ประการ คือ สัมมาทิฐิ, สัมมาสังกัปปะ, สัมมาวาจา, สัมมากัมมันตะ, สัมมาอาชีวะ, สัมมาวายามะ, สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ

          ผลการวิจัยพบว่า มหาเวสสันดรชาดกทั้งของไทยและลาว พบความขัดแย้งที่เหมือนกันทั้งหมด 12 กัณฑ์ และไม่พบความขัดแย้งใด ๆ 1 กัณฑ์ จำแนกได้เป็น ความขัดแย้งระหว่างมนุษย์ กับมนุษย์ พบมากที่สุด 6 กัณฑ์ รองลงมาคือความขัดแย้งที่เกิดภายในใจของตัวละคร 3 กัณฑ์, ความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับอำนาจเหนือธรรมชาติ 2 กัณฑ์ และความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับสังคม 1 กัณฑ์ ตามลำดับ

          ส่วนประเด็นที่ใช้ในการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งดังกล่าว ปรากฏว่าตัวละครในมหาเวสสันดรชาดกทั้งของไทยและลาว มีวิธีการแก้ไขปัญหาคือ การแก้ไขปัญหาด้วยหลักสัมมาวาจา พบมากที่สุด 5 กัณฑ์ รองลงมาเป็นการแก้ไขปัญหาด้วยหลักสัมมากัมมันตะ 4 กัณฑ์ และการแก้ไขปัญหาด้วยหลักสัมมาสังกัปปะ, การแก้ไขปัญหาด้วยหลักสัมมาวายามะ และการแก้ไขปัญหาด้วยหลักสัมมาสมาธิ อย่างละ 1 กัณฑ์