ปัญหาการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพทางสื่อออนไลน์: กรณีศึกษา ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมร่วมรีวิวสินค้า หรือเป็นพรีเซนเตอร์โฆษณา
คำสำคัญ:
การโฆษณา , ผลิตภัณฑ์สุขภาพทางสื่อออนไลน์ ผ, ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม , การคุ้มครองผู้บริโภค , การรีวิวสินค้าบทคัดย่อ
บทความนี้ศึกษาปัญหาผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพทางสื่อออนไลน์ และแนวทางกำกับดูแลที่เกี่ยวข้อง โดยวิธีวิจัยเอกสาร ผลการศึกษาพบว่า ผู้บริโภคที่ตัดสินใจซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพที่มีผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมโฆษณา มีความเสี่ยงสุขภาพมากขึ้น เนื่องจากพบการให้ข้อมูลสรรพคุณผลิตภัณฑ์เกินจริง เห็นได้จากข่าวผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมกระทำผิดจริยธรรมบ่อยครั้ง อีกทั้งจำนวนเรื่องร้องเรียนต่อแพทยสภาเพิ่มขึ้นต่อเนื่องทุกปี สำหรับแนวทางกำกับดูแลในปัจจุบัน กฎหมายไทยใช้ พ.ร.บ. วิชาชีพเวชกรรม พ.ศ. 2525 เป็นหลัก แต่กฎหมายดังกล่าวไม่ได้บัญญัติข้อปฏิบัติ ข้อห้ามที่เกี่ยวกับการโฆษณา การรีวิวสินค้า หรือการเป็นพรีเซนเตอร์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ไม่ว่าจะเป็นสื่อออนไลน์หรือสื่อใด รวมถึงไม่มีการกำหนดบทลงโทษ กรณีที่มีการโฆษณาคุณภาพสินค้าเกินจริง จึงต้องมีการใช้ พ.ร.บ. อาหาร พ.ศ. 2522 พ.ร.บ. ยา พ.ศ. 2510 และที่แก้ไขเพิ่มเติม พ.ร.บ. คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 และ พ.ร.บ. ว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2560 ประกอบการกำกับดูแล แต่ยังไม่ครอบคลุมทุกประเด็น สำหรับกฎหมายต่างประเทศพบว่า ให้ความสำคัญกับการคุ้มครองผู้บริโภคและการโฆษณาอวดอ้างสรรพคุณเกินจริง โดยมีมาตรการจากเบาไปหาหนัก ตั้งแต่การมีหนังสือเตือนผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม การบันทึกประวัติการกระทำที่เอาเปรียบผู้บริโภค และคำสั่งลงโทษทางปกครองเพื่อพิจารณาต่ออายุใบอนุญาต
เอกสารอ้างอิง
กองยา. (2566, 9 พฤษภาคม). พระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 (ฉบับปรับปรุงล่าสุด). สืบค้นจาก https://drug.fda.moph.go.th/drug-act/drug-act-2510/
ข้อบังคับแพทยสภา ว่าด้วยการรักษาจริยธรรมแห่งวิชาชีพเวชกรรม พ.ศ. 2565. (2565, 23 พฤศจิกายน). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 139 ตอนที่ 272 ง พิเศษ. หน้า 8-11.
จ่อเรียก ‘หมอบอนด์’ สอบจริยธรรมรีวิวเมจิกสกิน. (2561, 1 พฤษภาคม). กรุงเทพธุรกิจ. สืบค้นจาก https://www.bangkokbiznews.com/news/800413
ณฐวัฒน์ คณารักสมบัติ. (2563). กลยุทธ์การสื่อสารสุขภาพทางสื่อโฆษณาออนไลน์ในช่วงการระบาดของไวรัสโควิด-19. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง, 9(2), 160-171. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/JLPRU/article/view/241632
นีลเส็นเผยผลสำรวจเทรนด์ Health & Beauty. (2565). Marketing Oops!. สืบค้นจาก https://www.marketingoops.com/reports/industry-insight/nielsen-health-and-beauty/
นุชจรินทร์ ชอบดำารงธรรม, วรางคณา อดิศรประเสริฐ, และ ศุภิณญา ญาณสมบูรณ์. (2554). อิทธิพลของสื่อโฆษณาในเครือข่ายสังคมออนไลน์ที่มีผลต่อกระบวนการตอบสนองของผู้บริโภค. วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา (สาขามนุษยศาสตร์และสังคม), 3(6), 12-26. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/swurd/article/view/32512/27734
พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2560. (2560, 24 มกราคม).
ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 134 ตอนที่ 10 ก. หน้า 24-35. https://dl.parliament.go.th/handle/20.500.13072/557893
พระราชบัญญัติวิชาชีพเวชกรรม พ.ศ. 2525. (2525, 28 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 99 ตอนที่ 111. หน้า 1-24.
พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522. (2522, 13 พฤษภาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 96 ตอนที่ 97 ฉบับพิเศษ. หน้า 1-28. https://dl.parliament.go.th/handle/20.500.13072/15043
พัชราพรรณ กิจพันธ์. (2563). หลักการจำแนกผลิตภัณฑ์สุขภาพและแนวทางการดำเนินงานเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์คาบเกี่ยวทั้งในประเทศและต่างประเทศ. วารสารอาหารและยา, 27(1), 4-12. https://plan.fda.moph.go.th/plan-service/1-2563
วรชาติ โชครัศมีดาว. (2562). ปัจจัยและพฤติกรรมที่มีผลต่อการซื้อสินค้าและบริการผ่านทางอินเทอร์เน็ตในประเทศไทย. วารสารวิทยาลัยนครราชสีมา, 10(1), 106-114. http://journal.nmc.ac.th/th/admin/Journal/2562Vol10No1_10.pdf
วารุณี สิทธิรังสรรค์. (2563, 29 พฤศจิกายน). เปิดสถิติ “คดีทางการแพทย์” 2561-2563 สู่แนวคิดสร้างเครือข่ายจัดระบบป้องกันปัญหาภาพรวม. สำนักข่าวออนไลน์ Hfocus. https://www.hfocus.org/content/2020/11/20529
สถาบันโฆษณาแห่งประเทศไทย. (ม.ป.ป.). จรรยาบรรณแห่งวิชาชีพโฆษณา. สืบค้นจาก http://www.adassothai.com/index.php/main/about/ethic
สบส.เตือนหมอคลินิกความงาม ห้ามโฆษณา- รีวิวผลิตภัณฑ์ เข้าข่ายผิดกม.-จริยธรรม. (2567, 28 มกราคม). สำนักข่าวออนไลน์ Hfocus. https://www.hfocus.org/content/2024/01/29618
สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. (ม.ป.ป.). พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522. ธนาคารกรุงไทย. https://krungthai.com/Download/generalcontent/MediaFile_101612.regulation.pdf
สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.). (2565). อย.เตือนอย่าเชื่อ เพจอ้างชื่อบุคลากรทางการแพทย์ โฆษณาขายผลิตภัณฑ์สุขภาพ อวดสรรพคุณเกินจริง. สืบค้นจาก https://oryor.com/media/newsUpdate/media_news/2339
อย.เตือนดารา อินฟลูฯ หมอ เภสัชกร รีวิว "อาหารเสริม" อ้างรักษาโรค ลดอ้วน ฟันผิด กม.ทุกราย. (2567, 29 มีนาคม). ผู้จัดการออนไลน์. https://mgronline.com/qol/detail/9670000027834
อรกัญญ์ ภูมิโคกรักษ์. (2562). หมุนดูโลก: การจัดการปัญหาการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่เหมาะสมในต่างประเทศ. ยาวิพากษ์, 10(40), 6-8. https://www.thaidrugwatch.org/download/series/series40.pdf?fbclid=IwAR0Ww3O2yTN9g4oWk2iFxNz6D-91eKDRN076uN8yUKLuz94urXppBzwuwZg
อรวิสา งามสรรพ์. (2553). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการยอมรับเทคโนโลยีการซื้อสินค้าออนไลน์ (E-Shopping) ของผู้บริโภคในกรุงเทพมหานคร [การค้นคว้าอิสระมหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารกิจการสื่อสารดิจิทัล
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ปรากฏในวารสารกิจการสื่อสารดิจิทัล เป็นลิขสิทธิ์ของสำนักงาน กสทช. ซึ่งสำนักงาน กสทช. เปิดโอกาสให้สาธารณะหรือบุคคลทั่วไปสามารถนำผลงานไปเผยแพร่ คัดลอก หรือตีพิมพ์ซ้ำได้ ภายใต้สัญญาอนุญาตแบบเปิด (Creative Commons: CC) โดยมีเงื่อนไขสำหรับผู้ที่นำผลงานไปใช้ต้องระบุอ้างอิงแหล่งที่มา (Attribution: BY) ห้ามดัดแปลง (NoDerivatives: ND) และต้องไม่ใช้เพื่อการค้า (NonCommercial: NC) เว้นแต่ได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากสำนักงาน กสทช.
อนึ่ง ข้อความ ตาราง และภาพที่ปรากฏในบทความซึ่งได้รับการตอบรับให้ตีพิมพ์และเผยแพร่ในวารสารนี้เป็นความคิดเห็นของผู้นิพนธ์ โดยไม่ผูกพันต่อ กสทช. และสำนักงาน กสทช. หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้นิพนธ์แต่ละท่านต้องรับผิดชอบบทความของตนเองแต่เพียงผู้เดียว ไม่เกี่ยวข้องกับ กสทช. และสำนักงาน กสทช. แต่ประการใด
