Intellectual Heritage on Mythical Figures of Sat Himaphaan: Ten Thai Crafts in Contemporary Royal Ceremonies
Main Article Content
Abstract
This article aims to search, compile, study and analyze the historical background and significance of using figures of imaginary animals called as Sat Himaphaan for royal-ceremonial ornamentation and inheritance of decorating this mythical-Himaphaan Forest creatures in Contemporary Royal Ceremonies. The study found that the legendary figures of Sat Himaphaan has been intellectual heritage of Ten Thai Crafts in Thai society which have elaborated from animal-like figures and were known as Sat Himaphaan since the reign of King Rama the Sixth. The tradition and importance of figures of Sat Himaphaan had illustrated in fine arts since the Sukothai period until Rattanakosin era. In royal ceremonial tradition, the figures of Sat Himaphaan has exclusively been introduced for the decoration of Phra Meru and the Royal-Crematory Procession in Royal Funeral Ceremonies of Majesty the King’s royal body and the Members of Royal Family’s bodies to celebrate their solemnity and dignity. In the later time, in the reign of King Rama the Sixth, the tradition of introducing the figures of Sat Himaphaan in the Royal-Crematory Procession had been abrogated. However, at the present time, the inheritance of creating the figures of Sat Himaphaan to decorate Phra Meru in Royal Cremation Ceremonies for the Members of Royal Family has depicted the ideological tradition of Phra Sumeru Mountain in the Triphum Buddhism World with the belief of the King as Demi-God and his rebirth in the Heavenly Devine Kingdom of Mount Sumeru after his death. This has reflected the creation of the legendary figures of Sat Himaphaan has been inherited as cultural Intellectual heritage from the past until contemporary time. An elaborate funeral pyre called Phra Sumeru Merumas be built for Royal Cremations.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Journal of Thai studies is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-NoDerivatives4.0 Intenational (CC BY-NC-ND 4.0) licence, unless otherwise stated. Plese read our Policies page for more information on Open Access, copyright and permissions.
References
ก่องแก้ว วีระประจักษ์. “รูปสัตว์หิมพานต์ที่ใช้กับงานพระเมรุ,” นิตยสารศิลปากร ๕๑, ๓ (พฤษภาคม – มิถุนายน ๒๕๕๑): ๑๑๖ – ๑๑๗.
ก่องแก้ว วีระประจักษ์. สัตว์หิมพานต์กับงานศิลปกรรมไทย. สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคกลาง เล่ม ๑๔. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์, ๒๕๔๒, หน้า ๖๖๖๕ – ๖๖๖๙.
“การจัดสร้างงานประติมากรรม รูปเทวดาและสัตว์หิมพานต์ประกอบพระเมรุถวายพระเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ระหว่างวันที่ ๑๔ – ๑๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๑.” สารสำนักช่างสิบหมู่. ๙, ๑ (ตุลาคม ๒๕๕๑ –มกราคม ๒๕๕๒): ๘ – ๑๐.
คำให้การชาวกรุงเก่า คำให้การขุนหลวงหาวัดและพระราชพงศาวดารกรุงเก่าฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิต์. กรุงเทพฯ: เจริญธรรม, ๒๕๑๕.
จารุณีอินเฉิดฉาย. ศิลปสถาปัตยกรรมไทยในพระเมรุมาศ. กรุงเทพฯ: พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร สำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๓๙.
ณัฏฐภัทร จันทวิช. “การศึกษาภาพสัตว์หิมพานต์ในพระราชวังบวรสถานมงคล,” นิตยสารศิลปากร. ๔๕, ๓ (พฤษภาคม – มิถุนายน ๒๕๔๕): ๔ – ๒๙.
ทิพากรวงศ์, เจ้าพระยา (ขำ บุนนาค). พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, ๒๕๔๕.
เทศน์มหาชาติ. กรุงเทพฯ: กรมการศาสนา, ๒๕๐๓. (อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพนางเกื้อ หุตะสิงห์ ณ วัดโสมนัสวิหาร วันที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๕๐๓)
เทศน์มหาชาติ มหากุศลเฉลิมพระเกียรติ มหาเวสสันดรชาดก ๑๓ กัณฑ์ ๑,๐๐๐ พระคาถา. วันที่ ๑๘ – ๑๙ ธันวาคม ๒๕๕๐ ณ หอประชุมโรงเรียนสิริรัตนาธร กรุงเทพฯ.
นริศรานุวัตติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยา. และ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. สาส์นสมเด็จ เล่ม ๑๙. กรุงเทพฯ: คุรุสภา, ๒๕๐๕.
นริศรานุวัตติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยา. และ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. สาส์นสมเด็จ เล่ม ๒๐. กรุงเทพฯ: คุรุสภา, ๒๕๐๕.
แน่งน้อย ศักดิ์ศรี, หม่อมราชวงศ์. พระบรมมหาราชวังและวัดพระศรีรัตนศาสดาราม. กรุงเทพฯ: ริเวอร์ บุ๊คส์, ๒๕๔๓.
บุหลง ศรีกนก. “สังเขปงานพระเมรุมาศสมัยกรุงศรีอยุธยา,” นิตยสารศิลปากร. ๕๑, ๓ (พฤษภาคม – มิถุนายน ๒๕๕๑): ๒๓ – ๒๙.
พงจันทร์ ศรัทธา. มหาเวสสันดรชาดก ๑๓ กัณฑ์. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์เสริมวิทย์บรรณาคาร. ๒๕๓๐.
พญาลิไทย. ไตรภูมิกถาหรือไตรภูมิพระร่วง. กรุงเทพฯ: คุรุสภา. ๒๕๔๕.
พนิดา สงวนเสรีวานิช และ ภานุมาศ สงวนวงษ์. “ท่องหิมพานต์ ป่าตำ นาน งานพระเมรุเจ้าฟ้า,” มติชน. วันที่ ๙ เมษายน ๒๕๕๕ หน้า ๒๐.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสน์ฉบับประมวลศัพท์. พิมพ์ครั้งที่ ๑๐. กรุงเทพฯ: เอส อาร์ พริ้นติ้ง แมสโปรดักส์, ๒๕๔๖.
ยิ้ม ปัณฑยางกูร. จดหมายเหตุงานพระบรมศพ รัชกาลที่ ๑ – รัชกาลที่ ๗ และจดหมายเหตุพระราชพิธีลงสรง. กรุงเทพฯ: เมฆาเพรส, ๒๕๓๕.
ยิ้ม ปัณฑยางกูร, ทองสืบ ศุภมาร์ค และกุลทรัพย์ เกษแม่นกิจ. ภาพสัตว์หิมพานต์จากสมุดไทยดำของหอสมุดแห่งชาติ. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการพิจารณาและจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, ๒๕๒๕.
รุ่งอรุณ กุลธำรง. รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง วัฒนธรรมกรุงเทพมหานคร: การศึกษาวิชาช่างสิบหมู่สมัยกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติกระทรวงศึกษาธิการ, ๒๕๔๐. (เอกสารไม่ตีพิมพ์)
รุ่งอรุณ กุลธำรง. รูปหล่อสัตว์หิมพานต์. พินิจไทยไตรภาค ทุติยภาค: ศิลปวัฒนธรรมและวรรณคดี. กรุงเทพฯ: สถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๕๐.
ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมศัพท์ศิลปกรรม อักษร ก - ฮ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, ๒๕๕๐.
ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์, ๒๕๔๖.
วิจิตรปฏิภาณ, พระราช. มหาเวสสันดรชาดก. กรุงเทพฯ: วัดสุทัศนเทพวราราม, ๒๕๕๐.
วินัยธร มานพ, พระครู. มหาชาติ เล่าความตามแหล่ในมหาเวสสันดรชาดก. กรุงเทพฯ: วัดพระเชตุพน, ๒๕๔๘.
ส. พลายน้อย. สัตว์หิมพานต์. กรุงเทพฯ: ต้นอ้อ, ๒๕๓๔.
สวรรยา (นามแฝง). สมุดภาพลายไทยชุดสัตว์หิมพานต์. กรุงเทพฯ: บำรุงสาส์น, ม.ป.ป.
สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา – ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๑ – ๒. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, ๒๕๔๒.
สรุปผลการสัมมนา เรื่องไตรภูมิพระร่วง. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, ๒๕๒๗.
สันติ เล็กสุขุม. ศิลปะสุโขทัย. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, ๒๕๔๐.
สุภัทรา ทรัพย์สงเคราะห์. “การเขียนสีสัตว์หิมพานต์”. สารสำนักช่างสิบหมู่. ๑๒, ๒ (เมษายน – กันยายน ๒๕๕๕): ๑๓ – ๑๖.