City Identity of Lanna Kingdom

Main Article Content

Phoodeit Saensa

Abstract

In the traditional era, the city identity of the Lanna Kingdom consisted of three essential aspects – King, Buddhism (or Brahmanism) and Spirit. The Lanna Kingdom had a systematic management of city identification through the institution of the King by considering the visual identity, together with physical identity, with the center of the city called Khum Luang Hor Kham Kaew. The kingdom separated the city areas to be many districts. For the Buddhist or Brahmin system, important temples were built as components of the city; for example, Ming Mueang temple, Hua Khuang temple, Si Mum Mueang temple and Luang temple in each city in the Lanna Kingdom.


For the important relics in the city or in the kingdom, there were systems of management by following relics birth years, systems for worshiping the relics of five god kings, and systems for worshiping the relics that were kept in temples that were locate at the four corners of city, called the Si Mum Mueang or the Si Chom Relics system. Construction and location of relics district temples or Buddhist/Brahmin districts were on mountains and important areas in the kingdom. For the spirit system, there was a gradation of spirits to control and cover each community level in the city. There was also a spirit systems to protect each corner of the four directions of the city, as well as guardian spirits for protecting inside the city and important areas in the city, such as a pillar (called Inthakhin Pillar), even including old trees in the city.

Article Details

How to Cite
Saensa, P. (2023). City Identity of Lanna Kingdom. Journal of Thai Studies, 11(2), 113–144. Retrieved from https://so04.tci-thaijo.org/index.php/TSDJ/article/view/263737
Section
Research article
Author Biography

Phoodeit Saensa

Lecturer of Department of Social and Cultural Studies, Faculty of Humanities and Social Science, Chiang Mai Rajabhat University

References

เอกสารชั้นต้นที่ยังไม่ได้ตีพิมพ์

จารึกท้ายคัมภีร์ตำนานห้วยอ้อ วัดพระธาตุศรีดอนคำ ต.ห้วยอ้อ อ.ลอง จ.แพร่ พ.ศ. ๒๔๐๑

จารึกท้ายคัมภีร์ปฐมสมโพธิจาร วัดแม่ลานเหนือ ต.ห้วยอ้อ อ.ลอง จ.แพร่ พ.ศ. ๒๓๕๓

จารึกท้ายคัมภีร์พญาคางคาก ผูกต้น วัดดอนมูล ต.ห้วยอ้อ อ.ลอง จ.แพร่ พ.ศ. ๒๔๕๐

จารึกท้ายคัมภีร์มหาปัฏฐาน วัดผาแดงหลวง ต.แจ้ห่ม อ.แจ้ห่ม จ.ลำปาง พ.ศ. ๒๔๗๗

จารึกท้ายคัมภีร์มูลกิตติ วัดพระธาตุไฮสร้อย ต.ปากกาง อ.ลอง จ.แพร่ พ.ศ. ๒๔๓๔

จารึกท้ายคัมภีร์โวหารติกกนิบาต ผูก ๑๓ วัดหมื่นกาด ต.หัวเวียง อ.เมือง จ.ลำปาง พ.ศ. ๒๓๔๔

จารึกท้ายคัมภีร์โวหารเทสนาจริยาปิฏกะ วัดนาตุ้ม ต.บ่อเหล็กลอง อ.ลอง จ.แพร่ พ.ศ. ๒๓๗๘

จารึกท้ายคัมภีร์สุวรรณสังข์ ผูก ๒ วัดแม่ลานเหนือ ต.ห้วยอ้อ อ.ลอง จ.แพร่ พ.ศ. ๒๔๗๗

จารึกท้ายคัมภีร์อุปคุต วัดผาแดงหลวง ต.แจ้ห่ม อ.แจ้ห่ม จ.ลำปาง พ.ศ. ๒๓๙๑

ภูเดช แสนสา (ปริวรรต), พับสาคำเรียกขวัญขึ้นเรือนใหม่ฉบับบ้านนาตุ้ม เมืองลอง

___________ (ปริวรรต), ตำนานเชียงใหม่ฉบับวัดอัมพาราม บ้านกลาง อ.สันป่าตอง จ.เชียงใหม่

___________, ตำนานเมืองลอง ฉบับตรวจสอบ ปีพุทธศักราช ๒๕๕๐.

___________ (ปริวรรต), สมุดโหราของพ่อหนานคำมูล บุญส่ง

___________ (ปริวรรต), ปฐมมัชฌิมตำนานเมืองละคร ฉบับวัดพิชัย ต.พิชัย อ.เมือง จ.ลำปาง

หจช. ร.๕ ม.๒.๑๒ ก/๔๙ ใบบอกเมืองขุนยวม แม่ฮ่องสอน เมืองใหม่ เมืองแจะ เมืองน่าน ลำพูน

สวรรคโลก เมืองเถินบุรี เมืองท่าสะยา (ท่าสองยาง) (๑๐ ธ.ค. ๑๐๘ - ๓๐ มิ.ย. ๑๐๙) หจช.ร.๕ ม.๕๘ การเบ็ดเตล็ด

เอกสารชั้นต้นที่ตีพิมพ์

ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม่. ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับเชียงใหม่ ๗๐๐ ปี. เชียงใหม่ : มิ่งเมือง, ๒๕๓๘.

ศูนย์ส่งเสริมและศึกษาวัฒนธรรมล้านนาไทยวิทยาลัยครูเชียงใหม่ (ปริวรรต). ตำนานธรรมิกราช

ตำนานดอนเต้า พิธีสืบชะตาเมืองเชียงใหม่ และกฎหมายเช่านา. เอกสารอัดสำเนา, ๒๕๒๓.

สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (ปริวรรต). ตำนานเชียงใหม่ปางเดิม. เอกสารอัดสำเนา, ๒๕๓๗.

___________. ตำนานพื้นเมืองล้านนาเชียงใหม่. เอกสารอัดสำเนา, ๒๕๒๔.

สรัสวดี อ๋องสกุล (ปริวรรต). พื้นเมืองน่าน ฉบับวัดพระเกิด. กรุงเทพฯ : อมรินทร์, ๒๕๓๙.

หนังสือ

กรกนก รัตนวราภรณ์. จักรวาลคติในการวางผังวัดหลวงล้านนา : สัญลักษณ์สะท้อนอำนาจรัฐในอนุภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ช่วงพุทธศตวรรษที่ ๒๑. กรุงเทพฯ : ม.ป.พ., ๒๕๔๕.

กองอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรม. แผนที่ชุมชนเมืองเก่าน่าน. ม.ป.ท. : ม.ป.พ., ๒๕๔๘.

ทุนอุดหนุนการวิจัยจากงบประมาณของรัฐบาล. โครงการอนุรักษ์พระคัมภีร์ล้านนา. เชียงใหม่ : มิ่งเมือง, ๒๕๔๔.

ทรงศักดิ์ ปรางค์วัฒนากุล (บรรณาธิการ), ล้านนาอันอุดม, (เชียงใหม่ : มิ่งเมือง, ๒๕๔๒.

วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร. ประวัติวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพร่ ฉบับสมบูรณ์. พิมพ์ครั้งที่ ๓. แพร่ : เมืองแพร่การพิมพ์, ๒๕๕๕.

วงศ์สักก์ ณ เชียงใหม่. ขัตติยานีศรีล้านนา. กรุงเทพฯ : วิทอินดีไซด์, ๒๕๔๗.

ศรีเลา เกษพรหม. ประเพณีชีวิตคนเมือง. พิมพ์ครั้งที่ ๒. เชียงใหม่ : นพบุรี, ๒๕๔๔.

สุจิตต์ วงษ์เทศ (บรรณาธิการ). พระเมรุ ทำไม? มาจากไหน. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ : เรือนแก้วการพิมพ์, ๒๕๕๑

สายัณน์ ข้ามหนึ่ง (บรรณาธิการ). แม่น้ำยม ป่าสักทอง วิถีชีวิตของคนสะเอียบ. กรุงเทพฯ : วนิดาเพลส, ๒๕๔๙.

Georges Condominal. From Lawa to Mon, from Saa to Thai Historical and anthropological of Southeast Asian social spaces. Canberra : Dep. Of Anthropology, Reseach School of pacifics Studies, Australian Nations University, 1990.

วิทยานิพนธ์, รายงานการวิจัย, เอกสาร, แผ่นพับ

รณี เลิศเลื่อมใส. ฟ้า-ขวัญ-เมือง จักรวาลทัศน์ดั้งเดิมของไท : ศึกษาจากคัมภีร์โบราณไทอาหม. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, ๒๕๔๑.

วัดต้าแป้น ต.เวียงต้า อ.ลอง. พระเจ้าแสนทอง. เอกสารแผ่นพับ.

ศิริลักษณ์ สุภากูล. พิธีกรรมฟ้อนผีกับการจัดระเบียบสังคม : ศึกษาเฉพาะกรณีจังหวัดลำปาง วิทยานิพนธ์สังคมวิทยามหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๓๒.

สมพงษ์ จิตอารีย์. การศึกษาบทสู่ขวัญและพิธีสู่ขวัญของชาวไทลื้อ อำเภอปัว จังหวัดน่าน วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาและวรรณกรรมล้านนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, พ.ศ. ๒๕๔๕.

การสัมภาษณ์

พ่อหนานคำมูล บุญส่ง อายุ ๕๙ ปี ๑๒๓/๒ หมู่ ๗ บ้านดอนทราย ตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง จังหวัดแพร่ ๒๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๐.

พ่ออุ๊ยชื่น กัญญมี อายุ๘๐ ปี ๑๑๒/๑ หมู่ ๘ บ้านเหล่าศรีภูมิ ตำบลเวียงต้า อำเภอลอง จังหวัดแพร่ ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๐.

พ่อหนานทอง (ประทีป) กันทะเขียว อายุ ๖๘ ปี ๕๗/๓ หมู่ ๓ บ้านม่อน (บ้านใหม่) ตำบลเวียงต้า อำเภอลอง จังหวัดแพร่ ๒๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๐.

พระครูวิธานพัฒนาภรณ์ (พระประหยัด อคฺคเตโช) เจ้าอาวาสวัดแม่พริกบน อายุ ๖๔ ปี บ้านแม่พริกบน ตำบลแม่พริก อำเภอแม่พริก จังหวัดลำปาง ๑๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๖

แม่อุ๊ยสังวาลย์ ยอดคำ อายุ ๗๕ ปี ๔ หมู่ ๓ บ้านม่อน ตำบลเวียงต้า อำเภอลอง จังหวัดแพร่ ๒๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๙.