มุมมองมรดกทางวัฒนธรรมตะวันออกกลาง ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ผ่านเครื่องดนตรี

บทคัดย่อ

         บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอองค์ความรู้ของเครื่องดนตรีที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมจากดินแดนตะวันออกกลางในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในการศึกษาได้ใช้แนวทางจำแนกเครื่องดนตรีของระบบซากส์-ฮอนบอสเทล ได้แก่ 1) เครื่องลม 2) เครื่องสาย 3) เครื่องหนังหรือกลอง และ 4) เครื่องกระทบ จากการศึกษาพบว่าเครื่องดนตรีจากวัฒนธรรมดนตรีตะวันออกกลางที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ประกอบด้วย 2 กลุ่มเครื่องดนตรี กลุ่มแรกคือ
กลุ่มเครื่องสาย ได้แก่ เครื่องสายประเภทดีดที่มี 5-6 คู่สาย เรียกว่า อูด ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เรียกว่า กัมบุส ซึ่งพบว่ามี 2 ชนิดคือ กัมบุสที่มีรูปทรงส่วนหลังโค้ง เรียกว่า กัมบุส ทราดาเมา และกัมบุสที่มีขนาดเล็กกว่า มีรูปทรงคล้ายลูกแพร เรียกว่า กัมบุส มลายู ปัจจุบันเครื่องดนตรีมีบทบาทสำคัญในดินแดนกลุ่มประเทศหมู่เกาะ ได้แก่ อินโดนีเซีย มาเลเซีย บรูไน และในกลุ่มชนเชื้อสายมาเลย์ในประเทศสิงคโปร์ ลำดับถัดมาคือเครื่องสายประเภทสีที่มี 4 สาย เรียกว่า รีบับ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้พบว่าเครื่องดนตรีมีขนาดหลากหลาย มีความยาวทั้งหมดตั้งแต่ 42-54 นิ้ว ส่วนกะโหลกซอมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 6-8 นิ้ว แต่เครื่องดนตรีได้ลดจำนวนสายลงจากเดิม 4 สาย เหลือ 2-3 สาย ซึ่งพบรีบับที่มี 2 สายในอินโดนีเซีย ในขณะที่มาเลเซียพบทั้ง 2 สาย และ 3 สาย รวมถึงในแถบภาคใต้ของประเทศไทย กลุ่มสุดท้ายคือเครื่องหนังหรือกลอง ประกอบด้วยกลองรูปทรงเหยือกน้ำขึงหนังหน้าเดียว เรียกว่า ดาบูกะ และกลองที่มีลำตัวตื้น เรียกว่า ดัฟ กลองทั้ง 2 ชนิดได้แพร่กระจายไปทั่วทั้งภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นผลให้กลองมีขนาด วิธีการบรรเลง รวมถึงการเรียกชื่อที่แตกต่างกันไปเมื่อไปปรากฏในแต่ละวัฒนธรรมดนตรี