การศึกษาการเพิ่มประสิทธิภาพการให้แสงสว่างในพิพิธภัณฑ์วัดมหาชัย จังหวัดมหาสารคาม (Study of Lighting Efficiency Im0provement for Wat Mahachai Museum, Mahasarakham Province)

Abstract

บทคัดย่อ

พิพิธภัณฑ์วัดมหาชัยเป็นพิพิธภัณฑ์เก่าแก่ของจังหวัดมหาสารคาม และเป็นพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่สำคัญของภาคตะวันออกเฉียงเหนืออันเป็นสถานที่เก็บรวบรวมโบราณวัตถุสำคัญอันทรงคุณค่าไว้แต่อาคารดังกล่าวเป็นอาคารเก่าที่ไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อเป็นพิพิธภัณฑ์เพื่อการจัดแสดงจึงเกิดปัญหาต่างๆ ขึ้น จากการสำรวจและเก็บข้อมูลด้านแสงสว่างภายในอาคารประกอบกับการจำลองแสงสว่างภายในอาคารด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ DIALux4.8 ทำให้พบข้อบกพร่องด้านแสงสว่าง ซึ่งเป็นอันตรายต่อชิ้นงานและทำให้ชิ้นงานขาดความน่าสนใจในการมอง การประเมินประสิทธิภาพการให้แสงสว่างภายในพิพิธภัณฑ์นี้ได้ศึกษาปัจจัยสำคัญที่เป็นอันตรายต่อชิ้นงานจัดแสดง โดยอ้างอิงกับมาตรฐานและข้อกำหนดในการออกแบบระบบแสงสว่างจากหน่วยงานนานาชาติในระดับสากล ได้แก่ llluminating Engineering Society of North America (IESNA) และ Chartered Institution of Building Services Engineers  (CIBSE) ซึ่งมุ่งเน้นศึกษาปัจจัยสำคัญ ได้แก่ ค่าความส่องสว่าง (IIIuminance) ที่เหมาะสมตามประเภทวัสดุชิ้นงานค่าความส่องสว่างสะสมที่ชิ้นงาน (Accumulated IIIuminance Level) ค่าความเปรียบต่างระหว่างชิ้นงานและพื้นภาพ (Contrast) ค่าสัมประสิทธิ์การสะท้อนแสงของพื้นผิววัสดุ (Reflectance) ความเหมาะสมในการให้แสงสว่างทั่วไป (Ambient Lighting) แสงเงา (Shade and Shadow) ชนิดชิ้นงานจัดแสดง (Type of Object) กำลังไฟฟ้าเพื่อการส่องสว่าง (Lighting Power Density) ตามพ.ร.บ.อนุรักษ์พลังงานปี 2535 และมาตรฐาน ASHRAE ที่กำหนดสำหรับการจัดแสดงและความปลอดภัย (Safety) จากการเปรียบเทียบกับเกณฑ์ต่างๆ จึงเสนอแนะแนวทางในการปรับปรุงข้อบกพร่องของแสงสว่างให้เหมาะสมยิ่งขึ้นเพื่ออนุรักษ์ชิ้นงาน เช่น การปรับตำแหน่งของชิ้นงานและดวงโคม การเพิ่มประสิทธิภาพของวัสดุช่องแสงและการปรับปรุงช่องแสงให้แสงธรรมชาติเข้ามาในลักษณะแสงสะท้อนที่เหมาะสม เป็นต้น  ซึ่งทำให้ค่าความส่องสว่าง ค่าความส่องสว่างสะสมที่ชิ้นงาน ค่าความเปรียบต่างระหว่างชิ้นงานและพื้นภาพความเหมาะสมในการให้แสงสว่างทั่วไปและแสงเงาเหมาะสมตามที่เกณฑ์กำหนด ตลอดจนสามารถเป็นแนวทางในการให้แสงสว่างแต่อาคารประเภทเดียวกัน

คำสำคัญ: การให้แสงสว่างในพิพิธภัณฑ์ การให้แสงธรรมชาติร่วมกับแสงประดิษฐ์ ความปลอดภัยต่อชิ้นงาน การจำลองแสงสว่างด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ Dialux

Abstract

Wat Mahachai Museum is an old museum in Mahasarakham Province and is also important local  museum in the Northeast of Thailand where many valuable artifacts were collected. However, the old building was not initially designed to be a museum and there were many problems found. It is therefore proposed the improvement and collecting to preserve these valuable artifacts. The simulation of lighting conditions of the four exhibition halls by using DIALux4.8 revealed the characteristics of current internal lighting and its flaws. This research aimed to study the lighting design of museum and art gallery. The study examined factors which may negatively affect the exhibits, such as illuminance, accumulated luminance levels, contrast value between object and background, reflectance value of surfaces, general ambient lighting, shade and shadow, types of objects and lighting power density that conformed to the 1992 Energy Conservation Act of Thailand and ASHRAE. There were specified for safety from comparison of these criteria. The researcher recommended some options for come options for correcting these flaws, such as dimming the lights to suit the specific display, installing tinting films and creating an opening for natural light. These recommendations happen to bring the lighting conditions which are appropriate for art galleries. The design was done by evaluating the following factors; illuminance, accumulated illuminance level, contrast, reflectance, ambient lighting, shade and shadow onto the object on display which conformed to the standard as mentioned and also including features as a guideline for lighting design in the same type of building.

Keywords: Museum Lighting Light and Daylight Integration Safety Computer Simulation with Dialux