การศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบแสงสว่างสำหรับชานชาลาสถานีรถไฟฟ้า The Study of Factors Ralated to Lighting Design for Electic Train Platform

Abstract

บทคัดย่อ

     งานวิจัยนี้จัดทำขึ้น เพื่อศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบแสงสว่างสำหรับชานชาลาสถานีรถไฟฟ้าในกรุงเทพมหานคร ได้แก่ ระบบรถไฟฟ้า BTS ระบบรถไฟฟ้าใต้ดิน MRT และระบบรถไฟฟ้าแอร์พอร์ตลิ้งค์โดยเริ่มจากการสัมภาษณ์ผู้ออกแบบสถานีรถไฟฟ้าเพื่อหาปัจจัยที่ควรคำนึงในการออกแบบแสงสว่างสำหรับสถานีรถไฟฟ้าซึ่งได้แก่ ความปลอดภัยของผู้โดยสาร ทิศทางการเดินของผู้โดยสาร ระดับความสว่าง และความสม่ำเสมอของแสงสว่าง เพื่อนำมาเป็นเกณฑ์พิจารณาในการสำรวจสภาพจริงของแต่ละสถานี ซึ่งพบว่ารถไฟฟ้าแต่ละระบบมีรูปแบบอาคารและวิธีการให้แสงสว่างที่แตกต่างกัน จากนั้นได้จัดทำแบบสอบถามออนไลน์ จากกลุ่มตัวอย่าง 41 คน ใช้การให้ดูภาพถ่ายจากสถานที่จริง โดยเลือกภาพชานชาลาตัวอย่างทั้งหมด 5 สถานี แต่ละรูปเลือกมาจากการพิจารณาประเภทของกลุ่มสถานีและรูปแบบของสถานีแตกต่างกันได้แก่ ชานชาลาสถานีรถไฟฟ้าแอร์พอร์ตลิ้งค์ สถานีลาดกระบัง และสถานีหัวหมาก สถานีรถไฟฟ้า BTS สถานีพญาไท และสะพานตากสิน สถานีรถไฟฟ้าใต้ดิน MRT สถานีบางซื่อ แล้วใช้แบบสอบถามแบบ Semantic DifferentialมScale วัดระดับความพึงพอใจ โดยถามคำถามรูปละ 5 ข้อ ในเรื่องของความรู้สึกต่อระดับความสว่าง ความสม่ำเสมอของแสงความจ้าของแสงสว่าง ความปลอดภัย และความพึงพอใจต่อภาพรวมภายในสถานี หลังจากนั้นนำผลที่ได้มาวิเคราะห์ด้วยโปรแกรมทางสถิติแบบ T-Test, ANOVA และ Correlation ผลการศึกษาสามารถสรุปได้ว่า กลุ่มตัวอย่างมีความรู้สึกพึงพอใจ คือ สถานีรถไฟฟ้าใต้ดินบางซื่อ มากที่สุด รองมาคือ สถานีพญาไท สถานีตากสิน สถานีหัวหมาก และสถานีลาดกระบัง ตามลำดับ ซึ่งค่าเฉลี่ยความพึงพอใจของสถานีลาดกระบังค่อนข้างต่ำ โดยเฉพาะในเรื่องของความสม่ำเสมอของแสงและระดับความสว่าง และยังพบว่าเพศและอายุไม่มีผลต่อความรู้สึกพึงพอใจ โดยที่ระดับความสว่างมีความสัมพันธ์กับความสม่ำเสมอของแสง ซึ่งระดับความสว่างและความสม่ำเสมอของแสงยังส่งผลถึงความปลอดภัยและความพึงพอใจมากขึ้นอีกด้วยซึ่งผู้วิจัยได้เสนอแนวทางการออกแบบที่ได้ค่าตามมาตรฐานด้วยการจำลองเสมือนจริงผ่านโปรแกรม DIALux เพื่อแก้ไขปัญหาแสงสว่างของสถานีดังกล่าว ซึ่งคาดว่าผลจากการวิจัยนี้สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการออกแบบสถานีรถไฟฟ้าต่อไปในอนาคต

คำสำคัญ: ชานชาลาสถานีรถไฟฟ้า ปัจจัยด้านแสงสว่าง มาตรฐานแสงสว่าง ความพึงพอใจ

Abstract

     This research was conducted to study and analyze the factor that related to lighting design for the platform of electric train station in Bangkok, including BTS sky train, MRT underground train and Airport rail link system. Begin, interview with the station designer to identify factors that should be designing for the station, including passenger safety, passenger circulation, luminance for function and uniformity for station operation.That factors to be criteria of field surveying on the real existing. Each elevated train system in a station that has the different style and method of lighting. The researcher was prepared the online questionnaire from a sample of 41 people, and then sample people view 5 photos from actual location, choosing the platform from all station by determined the type of the different platform station. That platform are Airport rail link (Ladkrabang and Huamark station), BTS (Prayathai and Taksin station), MRT (Bangsue station). The method used the Semantic differential scale, questionnaire to measure passenger satisfaction, asked 5 questions for 1 photo. The questions are the sense to brightness level, uniformity of light, glare, safety and satisfaction with the light
inside the station. After the results were analyzed by statistical software, that refer T-test, ANOVA and Correlation method. This research concluded that, most people have a sense of satisfaction at the first is Bangsue station, respectively including Prayathai, Taksin, Huamark and Ladkrabang station. The average satisfaction of Ladkrabang station is relative low, especially in term of brightness level and uniformity of light. It also found that gender and age of sample people did not affect to the feeling of satisfaction. The brightness level is related with the uniformity of light. And then the brightness level and uniformity of light affect to the safety feeling and satisfaction as well. The researcher presents the lighting design approaches, that base on lighting standards, with simulation method (DIALux program) to solve the lighting problem. The results of this research can be used to guide the elevated train station design in the future.

Keyword: Platform Lighting Factors Lighting Standards Satisfaction