การมีส่วนร่วมของชุมชนในการออกแบบที่อยู่อาศัย : ประสบการณ์จากชุมชนผู้มีรายได้น้อยริมคลองใน

Abstract

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งหมายที่จะสะท้อนกระบวนการทำงานเพื่อแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยของชุมชนผู้มีรายได้น้อย  และการมีส่วนร่วมของชุมชนรวมถึงบทบาทของสถาปนิกในการออกแบบที่อยู่อาศัยเพื่อชุมชน  โดยอาศัยบทเรียนที่ได้รับจากประสบการณ์การทำงานร่วมกับคนในชุมชน  โดยใช้กรณีศึกษาชุมชนผู้มีรายได้น้อยริมคลองใน กทม. 2 แห่งที่มีบริบทที่แตกต่างกัน  เพื่อนำไปสู่แนวทางการปรับปรุงชุมชนที่แตกต่างกัน  โดยชี้ให้เห็นความสำคัญของมิติอื่น ๆ ที่นอกเหนือจากมิติทางด้านกายภาพที่มีผลต่อการปรับปรุงชุมชนอย่างเป็นรูปธรรม  โดยพบว่ากระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกฝ่ายจะเป็นตัวจักรสำคัญในการ “สร้างชุมชน” (Community building) อย่างไรก็ตามในการออกแบบนั้น ประเด็นที่ผู้ออกแบบสถาปนิก จะต้องพิจารณาร่วมอย่างระมัดระวัง ได้แก่ ประเด็นด้านการเงิน สังคมวิทยา และการเมืองในชุมชน

คำสำคัญ : การออกแบบชุมชนผู้มีรายได้น้อย, การมีส่วนร่วม, กระบวนการเรียนรู้ทางสังคม, ความขัดแย้งในชุมชน

Abstract

This paper aims to illustrated the working and community participatory process as well as the role of architects and urban designers in urban poor housing design derived from author’s experience through some upgraded low-income housing projects in Bangkok. Two cases are comparatively similar and different context which finally direct to each particular housing development guideline. The paper argues that other dimensions apart from physical significantly influence substantive outcomes. The learning experience among different involved parties can become one of the effective tools to conduct strong sense of belonging as well as community building. There are several concerns in design, which architects and urban planners / designers should not neglect and for low-income community those are economic, political and sociological considerations.

Keywords : Low-income housing design, Community participation, Social learning, conflict resolution and mediation