ศักดา ศักดินา ศักดิ์ศรี: ภาพลักษณ์ของอุดมการณ์หลักในละครโทรทัศน์ไทย (Power Class and Dignity: Image of Dominant Ideology in Thai Television Drama)

Abstract

บทคัดย่อ

         การศึกษาวิจัยเรื่องศักดา ศักดินา ศักดิ์ศรี: ภาพลักษณ์ของอุดมการณ์หลักในละครโทรทัศน์ไทยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. วิเคราะห์โครงสร้างของอุดมการณ์ศักดา ศักดินา ศักดิ์ศรี ที่ถูกผลิตซ้ำและส่งผ่านภาพลักษณ์ต่างๆ ในละครโทรทัศน์ 2. สังเคราะห์องค์ความรู้ที่เกี่ยวกับอุดมการณ์ทั้ง 3 ที่มีผลต่อโครงสร้างสังคมไทยในเชิงความคิด ทัศนคติ และการให้คุณค่า 3. สร้างสรรค์สื่อละครโทรทัศน์จากภายใต้แนวคิด ศักดา ศักดินา ศักดิ์ศรี และสรุปเป็นองค์ความรู้หลังสร้างสรรค์ผลงานใช้ระเบียบวิจัยด้วยการกำหนดกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง คือกลุ่มผลงานละครโทรทัศน์ที่ใช้เกณฑ์การผลิตซ้ำมากกว่า 5 ครั้ง จำนวน 5 เรื่อง คือ บ้านทรายทอง คู่กรรม ผู้ใหญ่ลีกับนางมา ผู้กองยอดรัก และแม่นาคพระโขนง มาทำการวิเคราะห์ตลอดจนรวบรวมข้อมูลจากนวนิยาย ตำนาน หนังสือและบทความต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง โดยลักษณะของเครื่องมือวิจัยใช้ทฤษฎีโครงสร้างวิทยา และทฤษฎีสัญญวิทยา เป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์ 3 อุดมการณ์หลักที่ถูกผลิตซ้ำในละครโทรทัศน์ไทย คำถามการวิจัยคือ ละครโทรทัศน์ไทยที่ถูกผลิตซ้ำมากที่สุดจะทำการตอกย้ำอุดมการณ์ทั้ง 3 ด้วยโครงสร้างเนื้อหาเดิมและภาพลักษณ์เดิมหรือไม่ ตลอดจนโครงสร้างเนื้อหาและภาพลักษณ์ของอุดมการณ์ดังกล่าวมีลักษณะเป็นเช่นไร โดยองค์ความรู้จากการศึกษานี้จะทำให้เห็นโครงสร้างหลักของเนื้อหาในละครโทรทัศน์ และเกิดชุดความคิดที่เป็นแนวทางในการนำโครงสร้างหลักเหล่านั้นมาสร้างสรรค์ผลงานใหม่ให้เกิดมิติที่ร่วมสมัย

        การวิจัยค้นพบว่า โครงสร้างของเนื้อหาหลักที่ปรากฏในละครโทรทัศน์ทั้ง 5 เรื่อง เนื้อหาส่วนใหญ่จะเล่าผ่านความรักระหว่างชายหญิงทั้งสิ้น โดยอุดมการณ์ศักดินาจะปรากฏในเรื่องของชนชั้นทางชาติกำเนิด ทรัพย์สินเงินทองมากที่สุด
อุดมการณ์ศักดาจะปรากฏคู่กับผู้ที่มีชนชั้นเหนือกว่ากระทำต่อผู้ที่ด้อยกว่าในมิติที่แตกต่างกันไปไม่ว่าจะเป็น ความริษยา
ความเกลียดชัง หรือการโอ้อวดซึ่งฐานะและศักดามักจะตกอยู่กับตัวละครนางเอกในตอนท้ายเป็นหลัก อุดมการณ์ศักดิ์ศรี
จะปรากฏในเรื่องของความดีงาม คุณค่าทางจิตใจและการยึดมั่นในความเชื่อของตนเอง ซึ่งในแต่ละครั้งของการผลิตซ้ำจะถูกตีความในลักษณะรูปแบบเดิมความหมายเดิมเหมือนกันทุกครั้ง โดยการวิเคราะห์ข้อมูลพบว่าโครงสร้างของละครที่ถูกผลิตซ้ำมากที่สุดนั้นแท้จริงแล้วเป็นโครงสร้างที่มีความแข็งแรงและพบได้ในโครงสร้างละครโทรทัศน์อีกหลากหลายเรื่องที่สามารถนำมาทำการถอดรื้อโครงสร้างและประกอบขึ้นใหม่ให้เกิดความร่วมสมัยได้ ด้วยการใช้ชุดความคิดแนวทางสร้างสรรค์ 3 ระดับ คือ 1. โครงสร้างเดิมตัวละครเดิมเปลี่ยนแปลงเพียงบริบท 2. โครงสร้างเดิมตัวละครใหม่บริบทใหม่ 3. นำโครงสร้างเดิมมาประกอบขึ้นใหม่ด้วยบริบทและความหมายใหม่

คำสำคัญ : ละครโทรทัศน์ไทยอุดมการณ์หลัก ศักดา ศักดินา ศักดิ์ศรี

Abstract

         This study employed qualitative research which aimed to investigate 3 types of Dominant Ideology that were remade in Thai television drama: Ideology of Power, Ideology of Class, and Ideology of Dignity.The research questions intended to describe whether the most remade Thai television dramas had emphasized such ideologies in terms of original plot structures and images or not, and what are the characteristics of plot structures and images of those Thai television dramas. The body of knowledge gained from the research
illustrated the main plot structure of Thai television drama’s content, and generated the concepts of how to apply the main structure in creating new work pieces with contemporary dimensions. The data of the research was collected from the case study of 5 Thai television dramas: Baan SaiThong, KhuKam, Phuyai Lee Kab Nang Ma, Phu Kong YodRak, and Mae NakPhraKhanong. Theories of Structuralism and Semiology were used as the study frameworks, and integrated the body of knowledge from the study with the concepts of
Post-structural and Reconstruction.The result of the study has shown that the contents in these 5 titles of Thai dramas mostly described the plot of love affair between the main male and female characters. The Ideology of Class mostly appeared in terms of social classes and wealth. Such ideology occurred along with the treatment of characters in the higher class to the lower class in different dimensions such as hatred, and flaunting the richness. The
consequences of Power Ideology frequently resulted to the main female character, while Ideology of Dignity appeared in terms of virtue, sentimental value, and self esteem. Each time that the titles are remade, Ideology of Dignity will always be interpreted in the same way. The result found that the structure of most remade Thai television dramas was considered as the master plot, and seemed to be found in several other Thai dramas, which were made in more contemporary ways. This study has generated 3 types of main creating
concepts: 1. Original structure in different context, 2. Original characters in new context, and 3. New structure from the original in the new context and new meaning.

Keywords : Thai Television Drama Dominant Ideology Power Class Dignity