ภูมิทัศน์วัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิมจังหวัดสมุทรสงคราม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาภูมิทัศน์วัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิมในจังหวัดสมุทรสงครามเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่เน้นการทำความ เข้าใจถึงปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่มีลักษณะเฉพาะเจาะจงผ่านประวัติศาสตร์ความเป็นมา สภาพภูมิศาสตร์ ระบบนิเวศ สภาพแวดล้อม รูปแบบการตั้งถิ่นฐานของชุมชน การใช้พื้นที่ ระบบกิจกรรม และวัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิมในจังหวัด สมุทรสงคราม บทความนี้มีวัตถุประสงค์ ได้แก่ 1) ศึกษาคุณลักษณะเฉพาะทางกายภาพ ลักษณะทางสังคม วัฒนธรรม และ เศรษฐกิจที่มีผลต่อภูมิทัศน์วัฒนธรรม 2) ศึกษาเงื่อนไขที่มีผลต่อความแตกต่างทางภูมิทัศน์วัฒนธรรม และ 3) สรุปบริบททาง ภูมิทัศน์วัฒนธรรมที่สะท้อนอัตลักษณ์ของชุมชนดั้งเดิมจังหวัดสมุทรสงคราม โดยมีเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย การ สำรวจพื้นที่ภาคสนาม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกตการณ์ โดยมีกลุ่มตัวแทนในการสัมภาษณ์เชิงลึกที่อยู่ในชุมชน 3 อำเภอ คือ อำเภอบางคนที อำเภออัมพวา และอำเภอเมืองสมุทรสงคราม จำนวน 18 คน ผลการวิจัยพบว่า จากคุณลักษณะ เฉพาะของสภาพภูมิศาสตร์และระบบนิเวศสามน้ำในจังหวัดสมุทรสงคราม ทำให้ภูมิทัศน์วัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิมมีความ แตกต่างกัน ทั้งรูปแบบการตั้งถิ่นฐาน ระบบกิจกรรม การใช้พื้นที่ และวัฒนธรรม โดยสามารถจำแนกบริบททางภูมิทัศน์ วัฒนธรรมที่สะท้อนอัตลักษณ์ของชุมชนดั้งเดิมได้เป็น 3 บริบทหลัก คือ 1) ภูมิทัศน์วัฒนธรรมในบริบทน้ำจืด 2) ภูมิทัศน์ วัฒนธรรมในบริบทน้ำกร่อย และ 3) ภูมิทัศน์วัฒนธรรมในบริบทชายฝั่งทะเล ซึ่งภูมิทัศน์วัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิมในแต่ละบริบทมีคุณลักษณะเฉพาะตัวที่แสดงถึงความเป็นตัวตนของชุมชนที่โดดเด่นและแตกต่างกัน จากข้อค้นพบดังกล่าวสามารถนำองค์ความรู้ไปประยุกต์ใช้ประกอบการพิจารณาการวางแผน การอนุรักษ์ และการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright Transfer Statement
The copyright of this article is transferred to Journal of The Faculty of Architecture King Mongkut's Institute of Technology Ladkrabang with effect if and when the article is accepted for publication. The copyright transfer covers the exclusive right to reproduce and distribute the article, including reprints, translations, photographic reproductions, electronic form (offline, online) or any other reproductions of similar nature.
The author warrants that this contribution is original and that he/she has full power to make this grant. The author signs for and accepts responsibility for releasing this material on behalf of any and all co-authors.
เอกสารอ้างอิง
กรมทรัพยากรธรณี. (2559). การจำแนกเขตเพื่อการจัดการด้านธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณี. กรุงเทพมหานคร: กรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
จำเนียร จวงตระกูล. (2561). ปัญหาการกำหนดกลุ่มตัวอย่างและวิธีการสุ่มตัวอย่างในการวิจัยเชิงคุณภาพ, วารสารบริหารธุรกิจและสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง. 61(2), 1-21.
ฉัตรชัย พงศ์ประยูร. (2536). การตั้งถิ่นฐานมนุษย์ทฤษฎีและแนวปฏิบัติ. กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ฉลอง สุนทราวาณิชย์. (2550). สมุดราชบุรี พ.ศ.2468. กรุงเทพมหานคร : สมาคมมิตรภาพญี่ปุ่น-ไทย.
พรทิพย์ กาญจนสุนทร และคณะ. (2537). วัฒนธรรมการเกษตรในสังคมไทย: การตั้งถิ่นฐานของเกษตรกรไทย.
กรุงเทพมหานคร: คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
พวงรัตน์ ทวีรัตน์. (2540). วิธีการวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์. กรุงเทพมหานคร: สำนักทดสอบทางการศึกษาจิตวิทยา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมิตร.
วิลาวัณย์ เอื้อวงศ์กูล. (2542). ความสัมพันธ์ระหว่างพัฒนาการของเมืองกับการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม: กรณีศึกษา เมืองเรณูนคร. (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต ภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย).
ศรีศักร วัลลิโภดม. (2536). ลุ่มน้ำแม่กลอง: พัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรม. กรุงเทพมหานคร: พิฆเณศพริ้นติ้งเซ็นเตอร์.
___________. (2545). อารยธรรมฝั่งทะเลตะวันออก. กรุงเทพมหานคร: มติชน.
มหาวิทยาลัยศิลปากร สถาปัตยกรรมศาสตร์. (2553). แผนที่อยู่อาศัยทรงคุณค่าทางวัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อมชุมชน. กรุงเทพมหานคร: อุษาคเนย์.
หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. (2489 ก). ภ.WH.2-200(19). รูปถ่ายทางอากาศชุด Williams Hunt รูปการตั้งถิ่นฐานริมน้ำและพื้นที่เกษตรกรรมประเภทสวนมะพร้าวในอำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม.
___________. (2489 ข). ภ.WH.2-200(20). รูปถ่ายทางอากาศชุด Williams Hunt รูปการตั้งถิ่นฐานริมน้ำและพื้นที่เกษตรกรรมประเภทสวนมะพร้าวในอำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม.
___________. (2489 ค). ภ.WH.2-108(1). รูปถ่ายทางอากาศชุด Williams Hunt พื้นที่เกษตรกรรมประเภทนาเกลือในอำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม.
___________. (2489 ง). ภ.WH.2-108(2). รูปถ่ายทางอากาศชุด Williams Hunt พื้นที่เกษตรกรรมประเภทนาเกลือในอำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม.
___________. (2489 จ). ภ.WH.2-200(19). รูปถ่ายทางอากาศชุด Williams Hunt รูปการตั้งถิ่นฐานในอำเภอเมือง จังหวัด สมุทรสงคราม.
___________. (2489 ฉ). ภ.WH.2-200(5). รูปถ่ายทางอากาศชุด Williams Hunt รูปการตั้งถิ่นฐานในอำเภอเมือง จังหวัด สมุทรสงคราม.
สายรุ้ง เฮงซอ. (2543). สมุทรสงคราม. กรุงเทพมหานคร: องค์การค้าของคุรุสภา.
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2549). ชื่อบ้านนามเมือง ลุ่มน้ำแม่กลอง จังหวัดสมุทรสงคราม. กรุงเทพมหานคร: สำนักงาน คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม.
สุภาภรณ์ จินดามณีโรจน์. (2554). ประวัติศาสตร์วัฒนธรรมชาวสวน จังหวัดสมุทรสงครามตอนบน (ตำบลท่าคา อำเภออัมพวา และตำบลดอนมะโนรา อำเภอบางคนที). หน้าจั่ว ว่าด้วยประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมและสถาปัตยกรรมไทย. 53-54(7), 217-255.
สุรจิต ชิรเวทย์. (2549). น้ำตาลบางช้าง ใน ศาลกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ สมุทรสงคราม. กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิศาล กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ สมุทรสงคราม.
Doxiadis, C.A. (1976). Anthropolic: City for Human Development. Ney York: Norton.
Fleure, H.J. & Davies, S.M. (1970). A Natural History of Man in Britain. Bloomsbury Books; Revised Edition.
Fowler, P. (2003). World Heritage Cultural Landscapes 1992-2002. Paris: UNESCO World Heritage Centre.
Harry, L.C. (1985). Maintaining he Spirit of Place: A process for the Preservation of Town Character. Mesa Arizona: PDA Publisher Corporation.
ICOMOS. (2011). World Heritage Cultural Landscapes. Paris: UNESCO-ICOMOS Document Centre.
Kaiser, E. J., Godschalk, D. R., & Chapin, F. S. (1995). Urban Land Use Planning. (Vol. 4). Urbana: University of Illinois press.
Lennon, J., & Steve, M. (1996). Cultural Landscape Management: Guidelines for Identifying, Assessing and Managing Cultural Landscapes in the Australian Alps National Parks. Canberra, A.C.T.: Australian Alps Liaison Committee.
Moser, A., & Korstjens, I. (2018). Series: Practical Guidance to Qualitative Research. Part 3: Sampling, Data Collection and Analysis. European Journal of General Practice. 24(1), 9-18.
Rapoport, A. (1994). Humanity Culture and Social Life. In T. Ingold (Ed), Companion Encyclopedia of Anthropology: Humanity, Culture and Social Life. New York: Routledge.
Sauer, C.O. (1967). Land and Life: A Selection of The Writing of Carl Ortwin Sauer. Berkeley: University of California Press.
