นิติปรัชญาในระบบกฎหมายอาญาไทยกับพุทธจริยศาสตร์ว่าด้วยปาณาติบาตกรรม

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ศึกษา นิติปรัชญาในระบบกฎหมายอาญาไทยกับพุทธจริยศาสตร์ว่าด้วยปาณาติบาตกรรม ได้ความว่า ศีลข้อที่หนึ่งว่าด้วยการงดเว้นการก่อปาณาติบาตกรรมหรือการงดเว้นการฆ่าสัตว์เป็นหลักการพื้นฐานที่สำคัญประการหนึ่งในพระพุทธศาสนา แต่หลักการเกี่ยวกับการงดเว้นปาณาติบาตกรรมนี้กลับมีความซับซ้อนมากกว่าที่พุทธศาสนิกชนส่วนใหญ่เข้าใจกัน โดยหลักการเกี่ยวกับการวินิจฉัยเพื่อตัดสินว่าการกระทำใดเป็นปาณาติบาตกรรมรวมไปถึงหลักการที่ว่าด้วยความรุนแรงของปาณาติบาตกรรมที่มีรูปแบบต่าง ๆ กันนั้นยังเป็นสิ่งที่มีรายละเอียดมากกว่าความเข้าใจของชาวพุทธโดยทั่วไป เมื่อทำการศึกษาเปรียบเทียบเฉพาะกรณีปาณาติบาตกรรมที่กระทำต่อชีวิตมนุษย์กับนิติปรัชญาที่อยู่เบื้องหลังระบบกฎหมายอาญาของไทยแล้วพบว่า จริยศาสตร์ที่ปรากฏตัวอยู่ในพุทธปรัชญามีความใกล้เคียงสอดคล้องกันกับจริยศาสตร์ที่ปรากฏตัวอยู่ในนิติปรัชญาอย่างมีนัยสำคัญ ระบบคิดทางปรัชญาทั้งสองระบบดังกล่าวเป็นระบบคิดทางปรัชญาที่มีสถานที่กำเนิด เวลาที่ก่อกำเนิด และความมุ่งหมายที่แตกต่างกัน แต่เมื่อพบว่ามีความเหมือนกันอย่างน่าประหลาดใจแล้วทำให้เห็นว่า ปรีชาญาณขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ทรงคิดค้นพุทธปรัชญาขึ้นนั้นเป็นที่สิ่งที่มีความร่วมสมัยและมีตรรกะเหตุผลทัดเทียมกับนิติปรัชญาเบื้องหลังระบบกฎหมายอาญาซึ่งได้รับการยอมรับในระดับสากล ในแง่นี้เองจึงทำให้เห็นว่าพุทธปรัชญาเป็นระบบคิดทางปรัชญาระบบหนึ่งที่ควรค่าแก่การศึกษาควบคู่ไปกับปรัชญาสาขาอื่นเป็นอย่างยิ่ง