“ข้าวเหนียวแดง”: ขนมหวานในประเพณีพิธีกรรมล้านนาจากอดีตจนถึงปัจจุบัน

บทคัดย่อ

ข้าวเหนียวแดงเป็นขนมหวานโบราณที่มีสีน้ำตาล มีวัตถุดิบหลักคือข้าวเหนียวโดยมีความหวานจากน้ำอ้อย หรือน้ำตาลปี๊บ ความหอมมันจากกะทิ และโรยด้วยงาขาวคั่ว มีหลักฐานที่ปรากฏการใช้ข้าวเหนียวแดงในการประกอบพิธีกรรมหรือทำขึ้นในงานประเพณีต่างๆ ในวิถีชีวิตของคนล้านนามาตั้งแต่อดีต บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้อ่านมีความเข้าใจในเรื่องความสำคัญของข้าวเหนียวแดง ในฐานะของเครื่องประกอบในประเพณีพิธีกรรม สะท้อนถึงความสามัคคีในกลุ่มเครือญาติ เนื่องจากการทำข้าวเหนียวแดงต้องใช้แรงงานจำนวนมาก ทำให้เกิดการมีส่วนร่วมและเกิดความใกล้ชิดกันของคนในชุมชน โดยในสังคมชนบทบางท้องที่ยังมีการกวนขนมไทยแบบนี้กันอยู่ ส่วนผู้ที่อาศัยในเมืองก็สามารถหาซื้อได้ตามท้องตลาดทั่วไป ซึ่งอาจประยุกต์จากสูตรดั้งเดิม เช่น ทำเป็นข้าวเหนียวแดงกะทิ ข้าวเหนียวแดงมะพร้าวอ่อนเป็นต้น แม้ว่าในปัจจุบันการทำข้าวเหนียวแดงอาจจะไม่นิยมเหมือนกับสมัยก่อน แต่หากมีการรื้อฟื้นวัฒนธรรมประเพณีอีกครั้ง นอกจากจะได้ขนมอร่อย ๆ ที่เกิดจากความสามัคคีแล้ว ยังเป็นการลดช่องว่างระหว่างวัยของคนในครอบครัว ช่วยให้เกิดปฏิสัมพันธ์ที่ดีของคนในสังคม