การทำดีตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาการทำดีตามหลักปรัชญาของลัทธิประโยชน์นิยมและลิทธิหน้าที่นิยม 2) เพื่อศึกษาการทำดีตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 3) เพื่อวิเคราะห์การทำดีตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง รูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยวิเคราะห์เนื้อหาแล้วเขียนบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) การทำดีตามหลักประโยชน์นิยมของเจเรมี เบนธัม คือ การทำให้เกิดผลลัพธ์ที่ดี ได้แก่ เกิดประโยชน์สุขกับตนเองเป็นสำคัญ เบนธัมเชื่อว่าเมื่อมนุษย์ได้รับประโยชน์ส่วนตนอย่างเต็มที่แล้ว ก็จะทำประโยชน์เพื่อผู้อื่นภายหลัง อันนับได้ว่าเป็นผลพลอยได้จากการสนับสนุนเรื่องประโยชน์ของตนเอง ส่วนการทำดีตามหลักประโยชน์นิยมของจอห์น สจ๊วต มิลล์ เน้นผลลัพธ์ที่ดีคล้ายกับเบนธัม แต่ต่างกันตรงที่ ผลลัพธ์ที่ดีดังกล่าวจะต้องเป็นไปเพื่อประโยชน์สุขของส่วนรวมเป็นหลัก มิลล์ เชื่อว่า “เงื่อนไขสำคัญที่สังคมจะดำรงอยู่ได้ด้วยดี ก็คือ ผลประโยชน์ส่วนรวมจะต้องมาก่อนและได้รับการพิจารณาค่าของผลประโยชน์สมาชิกในสังคมอย่างเท่าเทียมกัน” ส่วนการทำดีตามหลักหน้าที่นิยมนั้น เป็นการทำดีที่เกิดจากการมีเจตนาดี ทำตามหน้าที่ เหตุผลที่ทำให้เราทำตามหน้าที่คือ เหตุผลเชิงปฏิบัติ 2) การทำดีตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง คือ การทำดีด้วยความพอประมาณ คือ ไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น เป็นความดีที่มีเหตุมีผล และเป็นความดีที่เกิดจากการมีภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี คือ มีวิจารณญาณ เป็นความดีบนพื้นฐานของความรอบรู้และคุณธรรม 3) วิเคราะห์การทำดีตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง พบว่า เป็นการทำดีที่ใส่ใจทั้งส่วนของเจตนาและผลของการกระทำ เป็นการทำดีที่ไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น มีความสร้างสรรค์เกื้อกูล บนพื้นฐานของปัญญา (ความรอบรู้) สัมปชัญญะ (ความรอบคอบ) และสติ (ความระมัดระวัง) มีคุณธรรมพื้นฐาน 4 ข้อเป็นแม่บท ได้แก่ (1) ความจริงใจ ซื่อสัตย์ (2) ความเพียร มีสติปัญญา (3) ความอดทน (4) มีใจเสียสละ แบ่งปัน องค์ความรู้จากการวิจัยนี้เป็นกลไกในการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปเป็นหลักในการประพฤติดี ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการนำไปพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างเป็นองค์รวม เกิดความสมดุล มั่นคง และยั่งยืน