ฝายมีชีวิตนวัตกรรมชุมชนเพื่อแก้ปัญหาน้ำแล้งอย่างยั่งยืน ตำบลเขาปู่ อำเภอศรีบรรพต จังหวัดพัทลุง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) สร้างรูปแบบการฟื้นฟูสายนํ้า 2) ศึกษากระบวนการเรียนรู้การจัดการนํ้า
และ 3) ศึกษากลไกการขับเคลื่อนการจัดการนํ้า จากปัญหานํ้าแล้งในพื้นที่ตำบลเขาปู่ อำเภอศรีบรรพต จังหวัดพัทลุง นำ
ไปสู่สาเหตุการขาดแคลนน้ำในการทำการเกษตร อุปโภค บริโภค ขาดแหล่งอาหาร และวิถีชุมชนกับสายน้ำสูญหายไป โดยชุมชน
หน่วยงานที่เกี่ยวข้องและทีมวิจัยได้ศึกษาปัญหา หาแนวทางแก้ไขร่วมกัน ได้ศึกษานวัตกรรมฝายมีชีวิต และนำแนวคิดมาประยุกต์
ใช้ในการสร้างนวัตกรรมฝายมีชีวิตที่ตอบโจทย์พื้นที่เชิงเขา ซึ่งมีภาวะนํ้าหลากในช่วงฤดูฝน ซึ่งฝายมีชีวิตสามารถชะลอนํ้าหลาก
กักเก็บนํ้า เพิ่มความชุ่มชื้นในดิน เพิ่มจำนวนพืชริมนํ้า เพิ่มจำนวนปลาพื้นถิ่น เป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจของชุมชน เป็น
แหล่งรายได้ของชุมชนริมนํ้า และเป็นแหล่งเรียนรู้การแก้ปัญหานํ้าแล้งอย่างยั่งยืนของชุมชน การเก็บข้อมูล ใช้วิธีการเชิงคุณภาพ
ด้วยการวิเคราะห์เอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ
คือ ประชาชน กลุ่มองค์กรเครือข่ายชุมชน และหน่วยงานภาครัฐ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอันเนื่องมาจากการแก้ปัญหานํ้าแล้งด้วย
นวัตกรรมฝายมีชีวิต ตำบลเขาปู่ อำเภอศรีบรรพต จังหวัดพัทลุง โดยวิธีเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง ใช้เทคนิคการวิเคราะห์
ข้อมูลแบบสร้างข้อสรุปในการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้วิธีการวิเคราะห์แบบอุปนัยผลการศึกษา พบว่า 1) ชุมชนและคณะวิจัยสามารถการสร้างรูปแบบการฟื้นฟูสายนํ้า เพื่อแก้ปัญหานํ้าแล้งอย่างยั่งยืน ประกอบด้วย 3 รูปแบบ คือ 1.1) การปลูกจิตสำนึกคุณค่าสายนํ้าให้กับชุมชน 1.2) นวัตกรรมฝายมีชีวิต และ 1.3) กระบวนการเรียนรู้การจัดการนํ้า ดังนี้ 1.3.1) ทำความเข้าใจกับชุมชน 2) ชุมชนเกิดกระบวนการเรียนรู้การจัดการร่วมกัน มีรายละเอียดดังนี้ 2.1) การสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในทุกกระบวนการของการสร้างนวัตกรรมฝายมีชีวิต 2.2) การสร้างเครือข่าย และ ความร่วมมือในชุมชนเพื่อดูแลรักษาปฏิบัติการร่วมกัน 2.3) ประเมินผลงาน
ร่วมกัน และ 2.4) แก้ไขปัญหาร่วมกัน 3) เกิดกลไกการขับเคลื่อนการจัดการนํ้า เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนในการจัดการตนเอง ภายหลังจากการขยายเครือข่ายความรู้ ในการแก้ปัญหานํ้าแล้งด้วยนวัตกรรมฝายมีชีวิต ชุมชนตำบลเขาปู่ ได้เพิ่มการ
ก่อสร้างนวัตกรรมฝายมีชีวิต จำนวน 6 ตัว ได้แก่ 3.1) พื้นที่หมู่ที่ 7 และ หมู่ที่ 11 ฝายมีชีวิตห้วยยวน 3.2) หมู่ที่ 1 และ
หมู่ที่ 8 ฝายมีชีวิตห้วยกลาย 3.3) หมู่ที่ 4 ฝายมีชีวิตห้วยเพลี๊ยะ 3.4) หมู่ที่ 4 ฝายมีชีวิตห้วยชุณหะวัณ 3.5) หมู่ที่ 4 และ
หมู่ที่ 8 ฝายมีชีวิตคลองเขาแก้ว และ 3.6) หมู่ที่่ 9 ฝายมีชีวิตห้วยรอด
Article Details
- ผู้เขียนต้องยินยอมปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กองบรรณาธิการวารสารกำหนด และผู้เขียนต้องยินยอมให้บรรณาธิการ แก้ไขความสมบูรณ์ของบทความได้ในขั้นตอนสุดท้ายก่อนเผยแพร่
- ลิขสิทธิ์บทความเป็นของผู้เขียน แต่วารสารเทคโนโลยีภาคใต้คงไว้ซึ่งสิทธิ์ในการตีพิมพ์ครั้งแรก โดยเหตุที่บทความนี้ปรากฏในวารสารที่เข้าถึงได้จึงอนุญาตให้นำบทความไปใช้เพื่อประโยชน์ทางการศึกษา แต่มิใช่เพื่อการพาณิชย์
เอกสารอ้างอิง
Boonleiy, S. (2017). Development process of water management for sustainable agriculture: a case study of Tha Ka-serm Tam-Bol, Num-Pong, Khon Kaen Province. Khon Kaen, Thailand: Graduate School, Silpakorn University. Veridian E-Journal, 10(2), 1771-1784. [in Thai]
Chantawanit, S. (2000). Qualitative Research Method. Bangkok: Chulalongkorn University Publisher. [in Thai]
Mankhoksoong, P. (2015). Wetland Management in SongKhram River Basin the Upper North Eastern of Thailand (Research Report). Khon Kaen, Thailand: Khon Kaen University. [in Thai]
Ngamwittaroj, B., Adirektrakran, W., & Noppkunkajon, C. (2009). Water Management, Mix Method Water Resource Management Research (Research Report). Bangkok: Department of Water Resource. [in Thai]
Sonmuangbun, A., & Prakongsri, P. (2010). Water Management for Agricultural Propose within Irrigation Area for an Effectiveness of a Sub-district Administration Organization: A Case Study of Tha-Pha Sub-district Mueang Khon Khan Province (Research Report). Bangkok: Department of Water Resource. [in Thai]
Yotarak, D., Rattanakot, N., Sudsomboon, S., Phimprapan, A., Yusakun, O., Chotcharat , P., Amloy, P., & Piyapisuthisak, P. (2018). Water resource management by living weir: a case study of Yangkom Living Weir-Pipoon District, Nakhon Si Thammarat Province. Journal of Southern Technology, 12(1), 158-166. [in Thai]
