การเคลื่อนไหวของประชาสังคมในเมืองเชียงใหม่ต่อประเด็นปัญหาที่เกิดจากความเป็นเมืองระหว่างปี พ.ศ. 2540 – 2551

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการทำความเข้าใจต่อการเคลื่อนไหวของประชาสังคมในเขตเมืองเชียงใหม่ ต่อประเด็นปัญหาที่เกิดจากความเป็นเมืองโดยสนใจศึกษาในช่วงเวลาระหว่างปี พ.ศ. 2540 - 2551 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เกิดการมีส่วนร่วมของประชาชนต่อการพัฒนาท้องถิ่นและ/หรือตรวจสอบการทำงานของภาครัฐอย่างกว้างขวาง การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์คือ เพื่อศึกษาความเป็นเมืองที่เกิดขึ้นในเขตเมืองเชียงใหม่ ทั้งทางด้านสังคม เศรษฐกิจ การเมือง และปัญหาที่เกิดขึ้นจากความเป็นเมือง และเพื่อศึกษาพฤติกรรมการเคลื่อนไหวของกลุ่มประชาสังคม 5 กลุ่มคือองค์กรกลุ่มเพื่อนร่วมงาน (POP) ภาคีคนฮักเจียงใหม่ ชมรมจักรยานวันอาทิตย์ เชียงใหม่ ชาวบ้านวัดเกต และชุมชนสุเทพผลการศึกษาพบว่า การพัฒนาที่มุ่งเน้นให้เชียงใหม่เป็นศูนย์กลางส่วนภูมิภาค ทำให้เกิดภาวะความเป็นเมืองของเมืองเชียงใหม่ โดยสามารถแบ่งได้เป็น 3 ลักษณะคือ 1) ความเป็นเมืองเชิงพื้นที่ ดังจะเห็นว่ามีการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินในเขตเมืองอย่างชัดเจน โดยเฉพาะความหนาแน่นของพื้นที่อยู่อาศัยและการกระจายตัวของพื้นที่พาณิชยกรรม อาคารสูงกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป มีสิ่งปลูกสร้างต่างๆอย่างไร้ระเบียบ และการเพิ่มสูงขึ้นราคาที่ดินในเขตเมือง 2) ความเป็นเมืองเชิงสังคม กล่าวคือ มีการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรและความหนาแน่น ตลอดจนการเพิ่มขึ้นของรายได้ต่อปีของประชากร และ 3)ความเป็นเมืองเชิงการเมือง ซึ่งเกิดจากนโยบายทั้งจากภาครัฐส่วนกลางและจากหน่วยงานท้องถิ่น ขณะเดียวกันความเป็นเมืองดังกล่าวก็นำมาสู่ปัญหาของความเป็นเมือง กล่าวคือ ปัญหาจากการกำหนดนโยบายของภาครัฐโดยขาดการมีส่วนร่วมของประชาชน ปัญหาเรื่องความเสื่อมโทรมของทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม ปัญหาช่องว่างทางวัฒนธรรม ปัญหาความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจสำหรับการเคลื่อนไหวของกลุ่มประชาสังคม พบว่า กลุ่มตัวอย่างทั้งหมดนั้นมีเป้าหมายการทำงานร่วมกัน คือ เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาเมืองเชียงใหม่ให้เป็นไปอย่างมีทิศทางที่ชัดเจนและสอดรับกับความต้องการของประชาชน โดยการมีส่วนร่วมนั้นต้องเป็นการมีส่วนร่วมในการรับรู้ข้อมูลโครงการการพัฒนาต่างๆอย่างโปร่งใส ชัดเจน มีส่วนร่วมในการนำเสนอข้อเสนอแนะและร่วมตัดสินใจ ซึ่งกลุ่มประชาสังคมส่วนใหญ่จะทำงานในลักษณะยืดหยุ่นและเป็นการทำงานในลักษณะของอาสาสมัคร หากแต่สามารถที่จะตรวจสอบ ผลักดัน และแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นจากการพัฒนาในเมืองเชียงใหม่ ร่วมกับการสร้างจิตสำนึกร่วมของคนที่อาศัยอยู่ในเมืองเชียงใหม่และเด็กเยาวชนรุ่นหลัง